ترمز خودرو مهم‌ترین سیستم ایمنی آن است و در صورت خرابی ممکن است خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به دنبال بیاورد.
به طور کلی، لنت ترمز خودرو معمولا باید هر 40 تا 105 هزار کیلومتر تعویض شود، در حالی که دیسک چرخ بین ۴۸ تا ۱۲۰ هزار کیلومتر نیاز به تعویض پیدا می‌کند. این مقدار با توجه به نوع مسیر، شرایط آب و هوایی و نحوه رانندگی شما می‌تواند متغیر باشد. اتمام لنت و دیسک دو دلیل مهم خراب شدن ترمز خودرو هستند و باید حتما به آنها توجه شود.
با این حال، خوشبختانه زمانی که لنت ترمز خودرو به پایان عمر خود نزدیک می‌شود، معمولا علائمی بروز می‌دهد که تشخیص و تعمیر آن را آسان می‌کند.
مهم‌ترین نشانه‌های خرابی ترمز خودرو
در ادامه به مهم‌ترین نشانه‌های خرابی ترمز خودرو اشاره می‌کنیم که باید حتما به آنها توجه داشته باشید:
۱.سایش و فرسودگی قابل مشاهده
یکی از راه‌های بررسی وضعیت لنت ترمز خودرو، بازرسی ظاهری آن است. شما می‌توانید لنت‌ها را از بین پره‌های رینگ چرخ و یا با باز کردن چرخ‌ها، جایی که روی دیسک‌های فلزی قرار گرفته‌اند، مشاهده کنید. اگر ضخامت لنت کمتر از ۶ میلی‌متر باشد، زمان آن رسیده که آنها را بررسی یا تعویض کنید.
۲. صدای سوت بلند هنگام ترمز گرفتن
اگر هنگام فشار دادن پدال ترمز صدای سوت بلندی شنیدید، جای نگرانی نیست. این صدا نشان نمی‌دهد که ترمزهای شما به طور کامل از کار خواهند افتاد. برعکس، صدای ناشی از یک شاخص فلزی است که به طور عمد در لنت ترمز تعبیه شده و نشان می‌دهد که لنت ترمز در حال نازک شدن است و به زودی نیاز به تعویض دارد. بنابراین، اگر صدای ساییدگی یا ناله‌ای با تُن بلند از چرخ‌های خود می‌شنوید، برای سرویس ترمزها به تعمیرگاه مراجعه کنید.
۳. سوت کشیدن با وجود لنت‌های جدید:
صدای بلند ناشی از ترمزهای خودرو همیشه به معنای نیاز به تعویض لنت‌ها نیست. دلیل دیگر ایجاد صدای عجیب از ترمز خودرو ممکن است معیوب شدن دیسک چرخ باشد. این مشکل ناشی از ترمز شدید است که باعث داغ شدن و سوختن فلز می‌شود. با دقت بیشتری دیسک ترمز را نگاه کنید؛ اگر روی دیسک چرخ لکه‌های آبی یا حلقه‌های تیره مشاهده کردید، ممکن است دیسک نیاز به تعویض داشته باشد. البته اگر ضخامت دیسک کافی باشد، می‌توان با تراشکاری مشکل را برطرف کرد.
کند بودن عملکرد ترمز۴. کند بودن عملکرد ترمز:
گاهی اوقات، زمانی که نیاز به توقف سریع دارید، ممکن است احساس کنید سیستم ترمز ضعیف شده، به اندازه کافی خودرو را متوقف نمی‌کند و واکنش سریعی ندارد. این موارد ممکن است نشانه‌هایی از نشتی مایع در سیستم ترمز خودرو باشد. همچنین ممکن است ناشی از درگیر بودن ترمز در مسافت طولانی به دلیل خرابی کالیپر ترمزها باشد. درنتیجه، لنت ترمز و دیسک مجبور می‌شوند برای مدت طولانی با هم درگیر شوند و گرمای زیادی بین آنها ایجاد شود. در نهایت، توانایی آنها برای ایجاد اصطکاک لازم برای متوقف کردن خودرو به مرور زمان کاهش می‌یابد.
۵. لرزش پدال ترمز:
وقتی ترمزهای خودرو به درستی کار می‌کنند، خودرو به نرمی متوقف می‌شود. اما زمانی که لنت ترمزها ساییده شده یا دیسک چرخ آسیب دیده باشد، می‌توانند باعث لرزش در کل خودرو شوند. اگر هنگام ترمز گرفتن خودرو یا فرمان می‌لرزد اما با رها کردن پدال ترمز لرزش متوقف می‌شود، با یکی از نشانه‌های خرابی ترمز مواجه هستید و زمان سرویس ترمزها فرا رسیده است.
۶. ترمزهای بسیار حساس یا بی حس:
شل شدن بیش از حد پدال ترمز یا برعکس، نیاز به فشار زیاد روی پدال برای توقف خودرو، می‌تواند نشانه‌ای از ایراد در سیستم ترمز هیدرولیک خودرو باشد. در هر صورت، این موارد نشان دهنده لزوم سرویس خودرو توسط تعمیرکار است. اگر پدال ترمز زیر پا سفت شد، ابتدا مطمئن شوید که چیزی زیر آن گیر نکرده است.
در این صورت می‌توان این مورد را نشانه خرابی بوستر ترمز دانست. البته گاهی موارد شلنگ خلا ترمز دچار نشتی یا خرابی می‌شود که با تعمیر یا تعویض آن مشکل بوستر و سفت شدن پدال نیز برطرف خواهد شد. شل شدن پدال هم می‌تواند نشانه نشتی شدید مجاری روغن ترمز و خالی شدن مداوم مایع ترمز باشد.
۷. نشتی روغن ترمز زیر خودرو:
راه دیگر برای تشخیص خرابی سیستم ترمز، بررسی زیر خودرو پس از پارک کردن برای مدت زمان نسبتا طولانی است. شاید متوجه یک لکه کوچک از مایع شبیه روغن موتور با غلظت کمتر شوید که در صورت مشاهده، می‌تواند نشانه‌ای از نشتی روغن ترمز باشد. در این صورت باید هرچه زودتر نشتی ترمز برطرف شود.
۸. صدای ساییدگی شدید:
اگر صدای سوت هشدار دهنده لنت ترمزهای فرسوده خودرو را نادیده بگیرید، ممکن است به زودی صدای بسیار بدتری بشنوید. صدای خرخر یا ساییدگی شدید فلز نشان می‌دهد که لنت ترمزها به طور کامل ساییده شده‌اند. صدای ساییدگی از صفحه فلزی لنت ناشی می‌شود که به دیسک رسیده است. در مدت زمان کوتاهی، این امر می‌تواند دیسک چرخ را خراشیده یا حتی فلز را ذوب کند و باعث قفل شدن ترمزها شود. این امر یک خطر ایمنی مهم است که باید فوراً به آن رسیدگی شود.
۹. کشیده شدن خودرو به یک سمت:
آیا احساس می‌کنید هنگام فشار دادن پدال ترمز، نیرویی نامرئی خودرو را به یک سمت می‌کشد؟ این امر ممکن است نشان دهنده ساییدگی ناهموار لنت ترمز خودرو باشد. همچنین می‌تواند نشان دهنده وجود ذرات خارجی در روغن ترمز باشد که به معنای تخلیه و تعویض روغن است. البته معمولا خرابی یا گریپاژ کردن پیستون کالیپر می‌تواند به چنین مشکلی منجر شود که می‌توان با روانکاری یا تعویض کالیپر این مشکل را رفع کرد.
مشکلات رانندگی با ترمزهای خراب و فرسوده مشکلات رانندگی با ترمزهای خراب و فرسوده
در اینجا به سه پیامد و مشکل اصلی اشاره می‌کنیم که می‌تواند ناشی از رانندگی با ترمزهای فرسوده باشد:
زمان واکنش آهسته: هرچه لنت ترمزها بیشتر ساییده شوند، بسته به نحوه ساییدگی لنت، به صورت کندتر و ضعیف‌تر خودروی شما را متوقف می‌کنند. اگر حس می‌کنید ترمز خودرو ضعیف‌تر شده، ممکن است ترمزهای شما فرسوده شده باشند و توجه به مدت زمان واکنش آنها ضروری است. برای جلوگیری از تصادف احتمالی، خودرو را به تعمیرگاه ببرید و ترمزها را سرویس کنید.
آسیب به لاستیک‌های خودرو: رانندگی با ترمزهای فرسوده می‌تواند به لاستیک‌های شما نیز آسیب برساند. با توجه به زمان واکنش آهسته‌تر که در بالا ذکر شد، ممکن است برای توقف به موقع مجبور باشید بیشتر از ترمز استفاده کنید. ترمز شدید به لاستیک‌های شما آسیب می‌زند و این امر می‌تواند باعث ساییدگی سریع‌تر لاستیک‌ها، عدم توازن آنها و درنتیجه سایش ناهموار لاستیک‌ها شود.
آسیب بیشتر به سیستم ترمز: ترمزهای خودرو یک سیستم متشکل از قطعات متحرک به هم مرتبط هستند. هنگامی که یک جزء آسیب می‌بیند، مشکلات می‌تواند به سایر عناصر سرایت کند. اگر لنت ترمزها تا حدی ساییده شده باشند، خطر آسیب به دیسک چرخ وجود دارد. اگر لنت‌ها بیش از حد ساییده شده باشند، فلز لنت‌ها در هر بار ترمز گرفتن دیسک‌ها را ساییده می‌کند. این سایش فلز گرمای اضافی تولید می‌کند که می‌تواند باعث ترک خوردن یا تاب برداشتن دیسک‌ها شود. در نهایت، این امر به کل سیستم ترمز شما آسیب می‌رساند و منجر به تعمیرات گسترده و گران‌تر در آینده می‌شود.
علل اصلی خرابی ترمز خودرو
خرابی ترمز در خودرو می‌تواند جدی باشد و هر ساله منجر به صدها تصادف رانندگی می‌شود. برخی از این تصادفات منجر به جراحات جدی یا مرگ می‌شوند و به احتمال زیاد می‌توان از آنها جلوگیری کرد، به شرطی که راننده متوجه علائم خرابی ترمز شده باشد که در بالا به آنها اشاره کردیم. در ادامه شایع‌ترین علت‌های خرابی ترمز در خودروهای امروزی را بررسی کرده‌ایم:
۱. بی‌توجهی مالک
شایع‌ترین علت خرابی ترمز، بی‌توجهی مالک به نشانه‌های خرابی ترمز است. ترمزها مانند بسیاری از قطعات دیگر خودرو عمر مفیدی دارند و باید به‌طور دوره‌ای بررسی شوند. اگرچه بسیاری از برندهای لنت و کفشک ترمز طول عمر بالایی را تبلیغ می‌کنند، اما باید بدانید این تخمین‌ها بر اساس الگوهای رانندگی استاندارد است. در صورتی که دائماً در شهرها یا محله‌های شلوغ و پرترافیک تردد دارید، عمر لنت‌های ترمز به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
داغ شدن بیش از حد لنت ترمز ۲. داغ شدن بیش از حد لنت ترمز
لنت ترمز می‌تواند به دلیل استفاده بیش از حد داغ شده و سفت یا شکننده شود. این سفت شدن باعث کاهش توانایی لنت‌ها در گرفتن صحیح دیسک چرخ شده و مسافت مورد نیاز برای توقف خودرو را افزایش می‌دهد.
۳. آسیب‌دیدگی دیسک چرخ
دیسک‌های چرخ آسیب‌دیده یا شیاردار می‌توانند عمر لنت‌های ترمز شما را کاهش دهند و توقف را دشوارتر کنند. هنگام تعویض لنت ترمز، بهتر است دیسک‌ها را نیز بررسی و در صورت نیاز تراش دهید تا خراش‌های سطح آن برطرف شود.
۴. نشت مایع هیدرولیک
روغن ترمز ممکن است از لوله‌های ترمز خودروی شما نشت کند. اگر متوجه شدید که توقف خودرو دشوار شده است، برای ردیابی هرگونه نشتی، لوله‌های ترمز چ اطراف چرخ‌ها را بررسی کنید که روغن ترمز نشت نکرده باشد.
۵. رانندگی در گل یا آب
رانندگی در گل یا آب به‌طور طبیعی لنت‌ها و دیسک‌های ترمز شما را لیز می‌کند. در این حالت ضربه زدن آرام به پدال ترمز می‌تواند به پاک شدن آب اضافی و برقراری مجدد اصطکاک مناسب بین لنت‌ها و دیسک‌های ترمز خودرو کمک کند. همان‌طور که همیشه گفته می‌شود، هنگام رانندگی در شرایط مرطوب، به‌ویژه زمانی که چرخ‌های خودرو تا حدی در آب فرو رفته‌اند، احتیاط کنید و با سرعت مطمئن حرکت کنید. چراکه ترمزها قدرت همیشگی را ندارند.
۶. کاهش فشار روغن ترمز
کاهش فشار مایع ترمز، توانایی شما را برای توقف سریع خودرو کاهش می‌دهد. اگر متوجه شدید که ترمزهای شما اصلاً کار نمی‌کنند یا فقط به میزان کمی کار می‌کنند، چندین بار به ترمزها ضربه بزنید تا به حرکت روغن ترمز در مجاری ترمز کمک کنید. در این شرایط احتمالا روغن ترمز نشتی پیدا کرده است. پس برای بررسی نشتی سیستم ترمز و پر کردن مجدد مخزن، به یک مکانیک مجرب مراجعه کنید.
قرار دادن بار بیش از حد در خودرو ۷. قرار دادن بار بیش از حد در خودرو
بارگیری بیش از حد هر خودرویی توانایی آن را برای توقف کاهش می‌دهد و می‌تواند به سیستم ترمز آسیب برساند. خودرو را فقط تا حد مجاز توصیه شده در دفترچه راهنما بارگیری کنید.
سخن پایانی
ترمزهای خودرو جزء حیاتی سیستم ایمنی آن هستند. نادیده گرفتن علائم خرابی ترمز خودرو می‌تواند منجر به عواقب جدی از جمله تصادف، آسیب به خودرو و حتی جراحت شود. با آگاهی از نشانه‌های خرابی ترمزهای ماشین و انجام بررسی منظم توسط یک مکانیک متخصص، می‌توانید از صحت عملکرد صحیح سیستم ترمز خود اطمینان حاصل و از خود، سرنشینان و سایر رانندگان در جاده محافظت کنید.
شاید مطالب زیر هم برای شما مفید باشد:
تشخیص تمام شدن لنت ترمز با ۴ نشانه رایج
دلایل ضعیف‌شدن ترمز خودرو
علت صدای چرخ بعد از تعویض لنت
نویسنده: حسین باباپور
