داستان سرنوشت سری 5 ب‌ام‌و در دوران کلاسیک، از جانشینی E12 بر سری کلاس جدید (New Class) این برند در سال 1972 آغاز شد. ب‌ام‌و در دهه 1970 میلادی، تقریباً به موازات هم‌وطن خود یعنی مرسدس بنز، اقدام به نوسازی کامل سبد محصولات خود کرد. از این رو سری‌های عددی این خودروساز باواریایی ابتدا در دهه 1970 با نام‌های سری 5، سری 6، سری 7 و سری 3 روانه بازار شدند تا ماهیت نوین خانواده کاملاً جدید ب‌ام‌و را به جهان معرفی کنند.
نسل دوم سری 5 با کد شناسایی E28 پلتفرمی بود که ب‌ام‌و هنوز روی آن آزمون وخطا می‌کرد. به عبارت ساده‌تر، E28 نسخه پیشرفته‌تر E12 و بستر آزمون و خطا برای E34 بود. آنچه در این مقاله از خودروبانک می‌خوانید، مختصری از ویژگی‌های نسل دوم سری 5 ب‌ام‌و (E28) مدل 1984 میلادی است.
خواستگاه
سری 5، نسخه سدان سری 6 و یک خودرو کاربردی روزمره از سگمنت سدان‌های سایز متوسط به حساب می‌آید. این خودرو جایی میان سری 3 و سری 6 قرار می‌گیرد که از دیدگاه لوکس‌گرایی به مراتب پایین‌تر از سری 7 است، اما ابعاد بزرگ‌تری نسبت به سری 3 دارد و از دیدگاه سهولت کاربرد روزانه به دلیل داشتن چهار در، از سری 6 نیز بهتر است.
سبد محصولات ب‌ام‌و در دهه 1970، به صورت کاملاً کاربردی و براساس ماهیت تولید دسته‌بندی شده بود. در نتیجه بر خلاف امروز که به سبد آجیل شب عید شباهت دارد، تداخل کلاس‌ها در پایین‌ترین حد ممکن بود. به این معنا که درصورت تمایل برای تملک یک سدان یا کوپه اقتصادی، سری 3 و برای تملک یک کوپه لوکس و قدرتمند، سری 6 در دسترس بود. سدان بزرگ و لوکس را سری 7 و سدان بزرگ اقتصادی را سری 5 تشکیل می‌داد.
بی ام و E28 مدل 1984پس سری 5 برای خود یک کلاس انحصاری توجیح شده و منطقی به حساب می‌آمد و به منظور تامین نیازی خاص طراحی و تولید شده بود. اما این کلاس بیش از حد اقتصادی و روزمره بود. به همین دلیل بیمر در گذر زمان بیشتر و بیشتر به ساختار اسپرت عملکرد محور در خانواده سری 5 روی آورد تا از گردانه رقابت سدان‌های اسپرت بازار جهان نظیر محصولات AMG مرسدس‌بنز و سری نورث‌استار (NorthStar) کادیلاک باز نماند.
طراحی، مشهور اما ساده
طراحی نسل اول سری 5 (E12) از سوی طراح فرانسوی نامی، پائول بِرَک در همکاری با مارسلو گاندینی شرکت مشهور برتونه انجام شد، پس چرا E12 حتی به اندازه E21 (سری 3 نسل اول) زیبا نبود؟ دلیل در ذات اقتصادی سری 5 نسل اول نهفته است. شهرت نام طراح الزاماً به معنای برتری طراحی خودرو مورد نظر نیست و هدف نهایی شرکت و بودجه اختصاص داده شده به پروژه است که برتری و زیبایی یک طرح بر دیگری را آشکار می‌سازد. سری 5 با تمرکز بر 2 فاکتور اقتصادی و کممصرف بودن طراحی شده بود. در نتیجه یک سدان اقتصادی کممصرف و روزمره، طبیعتاً جذاب و زیبا نخواهد بود.
بی ام و 518 طراحی نسل دوم سری 5 با حفظ المان‌های اصلی از سوی کلاوس لوث، یکی از مشهورترین طراحان آلمانی پس از جنگ جهانی دوم، قلم خورد. این طراح بیشتر در برندهایی چون NSU، فولکس‌واگن و آئودی فعالیت داشت. در دوران فعالیت کلاوس لوث در کمپانی ب‌ام‌و، او در پروژه‌های طراحی مدل‌هایی چون E30، E31 و E36 نیز دخالت داشت اما داستان E28 برای ب‌ام‌و با تمرکز بر المان‌های اقتصادی و مصرف کم متمرکز بود.
بنابراین E28 با ابعاد نهایی 4620×1700×1415 با فاصله محورهای 2625 میلی‌متری، المان‌های بسیاری از E12 به ارث برده بود اما با کمی دقت، می‌توان گوشه‌ای از المان‌های طراحی نسل اول سری 7 (E23) را نیز در آن دید. نمای جلو خودرو همان سیستم چهار چراغ دایره را به همراه دارد اما همانند E23، دو چراغ داخلی اندکی کوچک‌تر از دو چراغ بیرونی طراحی شده است. چراغ‌های عقب کمی بزرگ‌تر از E12 و حتی E23، در بخش انتهای خودرو نقش بسته است. این سبک طراحی چراغ عقب، آغازی بود بر طراحی چراغ‌های پهن و بزرگ عقب برای تمامی محصولات خانواده ب‌ام‌و تا به امروز. نمای داخلی خودرو همان سبک قدیمی مشابه به E12 را به همراه دارد اما برای اولین بار کنسول میانی همچون E23، به سمت راننده زاویه گرفت تا کمی از ویژگی‌های مدرنیته و خودروهای کلاس بالاتر این برند را تداعی کند. در نتیجه اگر در شناسایی E28 بی‌دقتی کنید، ممکن است آن را با E23 اشتباه بگیرید.
نسل 1 و 2 بی ام و سری 5 E28 برای ب‌ام‌و یک پلتفرم آزمایشی برای پیاده‌سازی ویژگی‌های مدرن و روز نظیر نقاط شکست شاسی در جلو و عقب خودرو به منظور افزایش ایمنی سرنشینان بود. این خودرو برای اولین بار به سیستم ترمز ضد قفل (ABS) مجهز شد و سیستم تهویه مطبوع آن در بیابان‌های تگزاس آمریکا مورد تست و آزماش قرار گرفت. بر خلاف E12 و E34، کاپوت این نسل همانند خودروهای معمولی و با لولا قرار گرفته زیر شیشه جلو طراحی شد. کروز کنترل یکی از آپشن‌های به کار رفته در این سری بود و بسیاری از قسمت‌های فنی به کمک کامپیوتر مورد بازنگری و طراحی مجدد قرار گرفت که برای آن دوران فرایندی بسیار خاص به حساب می‌آمد. همچنین با ارائه پلتفرم E28 در سال 1981، سری 6 نسل اول (E24) تولید سری دوم با پلتفرم این خودرو روانه بازار شدند. در عین حال این خودرو با آپشن‌های دهان پرکن و خاص پر نشد چرا که ب‌ام‌و همچنان بر مصرف کم و قیمتی اقتصادی متمرکز بود.
مشخصات فنی، آخرین از اول
E28 با تلاش برای تولید جز با پیشرانه چهار و شش سیلندر خطی به بازار راه نیافت. با این وجود این نسل اولین سری 5 ب ام‌و بود که در نسخه پرفورمنس محور M روانه بازار شد. نمونه مورد بررسی این مقاله، مدل 518 کاربراتوری است که ضعیف‌ترین نسخه سری 5 خانواده E28 به حساب می‌آید.
این پیشرانه چهار سیلندر خطی SOHC از نوع هشت سوپاپ با کد شناسایی M10، به کمک یک کاربراتور تنها قادر به حدود 86 اسب بخار قدرت در دور 5500 و 140 نیوتن‌متر گشتاور در دور 4000 است. نسخه انژکتوری این پیشرانه (518i) اندکی قوی‌تر و برابر با 100 اسب بخار و 145 نیوتن‌متر گشتاور دارد. خوشبختانه این خودرو با گیربکس دستی هماهنگ شده است و بر اساس استاندارد کمپانی، شتاب 0 تا 100 کیلومتر بر ساعت آن برابر با 14 ثانیه و حداکثر سرعت آن 165 کیلومتر بر ساعت است. خودرو مورد بررسی با وزن 1150 کیلوگرمی و این ستاپ فنی، تنها بر مصرف سوخت بسیار کم و سواری اقتصادی و البته پایدار متمرکز است و به هیچ عنوان خودرو اسپرتی به حساب نمی‌آید.
خوشبختانه برای آن دسته افرادی که بهینگی مصرف سوخت را بر هیجان سواری ترجیح نمی‌دادند، ب‌ام‌و پیشرانه‌های حجیم‌تر شش سیلندر خطی بسیار متنوعی از 2.0 تا 3.5 لیتر را نیز در لیست آپشن‌های خود قرار داده بود. بدون تردید برترین نسخه ارائه شده نمونه 3.5 لیتری M با دو پیشرانه M88/3 (سفارش اروپا/فاقد کاتالزور) و S38 (سفارش آمریکا/با کاتالیزور) بود که نمونه ویژه بازار اروپا به دلیل نداشتن سیستم‌های کاهنده آلایندگی، خروجی بهتری داشت.
موتور بی ام و E28 M88/3 با سیستم سوخت‌رسانی انژکتوری قدرتی برابر با 280 اسب بخار در دور 6600 و گشتاوری معادل 340 نیوتن‌متر در دور 4500 به تولید می‌رساند که در نمونه دستی، شتاب اولیه‌ای برابر با 7.2 ثانیه و حداکثر سرعتی برابر با 230 کیلومتر بر ساعت داشت که برای وزن 1.4 تنی آن قابل قبول و راضی‌کننده بود. نسخه M همچنین به کیت بدنه اسپرت مجهز بود که در هیچ یک از تریم‌های دیگر E28 ارائه نشده بود. از این رو از دیدگاه بصری نیز زیبایی به مراتب بیشتری به همراه داشت و به سادگی قابل شناسایی بود.
E28 M راه را برای نسخه‌های M سری 5 بعدی باز کرد اما نسل بعدی (E34) در نسخه M نیز با پیشرانه شش سیلندر خطی روانه بازار شد در حالی که پیشرانه M60 V8 به حجم3.0 و 4.0 لیتر نیز در نسخه‌های معمولی برای آن عرضه شده بود. در نتیجه عنوان اولین سری 5 عملکرد محور واقعی، مخصوصاً در نسخه M، به نسل چهارم سری 5 با کد شناسای E39 تعلق دارد که به عقیده بسیاری از علاقه‌مندان برند بیمر، زیباترین و بی‌نقص‌ترین سری 5 تولید شده در تاریخ این شرکت باواریایی است.
سخن نهایی
E28 برای ب‌ام‌و بیشتر حکم یک پلتفرم آزمایشی را داشت تا این خودروساز بتواند برخی از دستاوردهای فنی و تکنولوژی را بر آن پیاده کند. این پلتفرم تنها 9 سال بین سال‌های 1981 تا 1988 بر خط تولید قرار داشت و به عنوان جایگزین پیشرفته‌تر E21، همچنان بر ارائه مجموعه‌ای از ویژگی‌های کاربردی روزمره، نظیر مصرف سوخت کم، قیمت اقتصادی و سواری پایدار متمرکز بود و خودرو چندان اسپرتی به حساب نمی‌آمد.
خوشبختانه تولید این خودرو در مدل M باعث شد بیمر تمایل بیشتری به ورود به حوزه سدان‌های عملکرد محور داشته باشد.از این رو سری 5 در نسل پنجم (E60)، ضمن ارائه ویژگی‌های لوکس‌گرایی، در راستای موفقیت E39، با جدیت هرچه تمام‌تر به تولید نسخه عملکرد محور M ادامه داد. در نتیجه سری 5 ب‌ام‌و امروزه یکی از اسپرت‌ترین و قدرتمندترین محصولات تولیدی این برند باواریایی به حساب می‌آید. فراموش نکنیم که این تغییر بزرگ در سیاست تولید به ورود قدرتمند به حوزه سدان‌های لوکس و افزایش چشمگیر قیمت سری 5های مدرن منجر شد.
در انتها جا دارد از آقای بهزاد اخلاقی صاحب خودروی ب‌ام‌و E28 جهت همکاری برای تهیه این گزارش کمال تشکر را داشته باشیم.
