مقدمه
این روزها اگر در سطح خیابان‌های شهرهای بزرگ تردد کنید، با تابلوهای تبلیغاتی عظیم‌الجثه‌ای از خودروهای چینی مواجه خواهید شد. خودروهایی ناشناخته در سطح بازار جهانی که با قیمت‌هایی گزاف به دست مشتریان ایرانی می‌رسند و در نبود محصولات مطرح خارجی، بازار خودرو ایران را اشباع کرده‌اند. با این حال واقعیت دیگری در سطح جامعه برقرار است. مشتریان اقشار متوسط و طبقه کارگری از مدت‌ها پیش پشت درهای بسته قرعه‌کشی خودرو مانده‌اند و با سراسیمگی به دنبال تبدیل اندک پس انداز خود به طلا، ارز، خودرو یا ملک هستند.
به همین دلیل در کنار تابلوهای عظیم تبلیغاتی خودروهای چینی، انبوهی از محصولات ارزان‌قیمت ایرانی نیز در خیابان‌ها مشاهده میشوند. خودروهایی همچون تیبا، تیبا 2، ساینا و کوییک که البته خرید آن‌ها در شرایط فعلی برای اکثریت مشتریان چندان ارزان تمام نمی‌شود اما مصرف‌کنندگان به دلیل قیمت کمتر آن‌ها در مقایسه با دیگر خودروها، اقدام به خرید آن‌ها می‌کنند. در این نوشتار به بررسی یکی از همین خودروها پرداخته‌ایم، هاچ‌بک اقتصادی و پرفروش سایپا به نام تیبا 2 که به نظر می‌رسد در حال پر کردن جای خالی سایپا 111 یا پراید هاچ‌بک در بازار است.
طراحی ظاهری
تیبا به عنوان نخستین خودرو ملی سایپا در اواخر دهه 1380 خورشیدی معرفی شد، خودرویی که در ابتدا مینیاتور نام داشت و ادعا میشد برای طراحی ظاهر آن از آهو الهام گرفته شده است. اما در حقیقت تیبا براساس محصولات اقتصادی بازار اروپا همچون لانچیا اپسیلون شکل گرفته است، هرچند نمی‌توان از شباهت جلوپنجره آن به آهو چشم‌پوشی کرد.
هرکدام از قطعات تیبا به عنوان بخشی از یک خودرو اقتصادی، ظاهر چشم‌نوازی داشتند اما قرار گرفتن تمامی آن‌ها در کنار هم ترکیبی ناموزون را پدید آورده بود. خوشبختانه مدتی بعد سایپا با حذف صندوق عقب و تولید نسخه هاچ‌بک به نام تیبا 2، این ضعف را تا حد زیادی برطرف کرد. اکنون تیبا 2 بیشتر از هر زمان دیگری به لانچیا اپسیلون شبیه شده بود، با این تفاوت که طراحان سایپا موفق نشده بودند ظرافت طراحی یک هاچ‌بک اقتصادی را در تیبا 2 لحاظ کنند. همچنین نقطه ضعف اصلی تیبا در تیبا 2 همچنان پابرجاست. مه‌شکن‌های جلو دقیقا در قسمت بیرونی سپر قرار گرفته‌اند و هیچ‌گونه محافظتی از آن‌ها صورت نمی‌گیرد. به همین دلیل امکان شکستن قاب چراغ مه شکن بر اثر برخورد با لبه جدول‌ها یا ناهمواری‌های مسیر بالا است.
با این حال نباید انتظار خود را از یک هاچ‌بک اقتصادی تولید شده توسط یک کشور در حال توسعه بالا ببریم. علاوه برآن هنگامی که ظاهر جانبی تیبا 2 را با ظاهر جانبی کوییک مقایسه می‌کنیم، حس رضایت‌مندی بیشتری از تیبا 2 ایجاد میشود، چرا که تیبا 2 ظاهری هماهنگ دارد و از افزودنی‌های نامطلوب کوییک در آن خبری نیست.
تیبا 2به عقیده نگارنده، سبک طراحی کابین تیبا و تیبا 2 نسبت به نمونه فیس‌لیفت یعنی ساینا بهتر ارزیابی میشود. داشبورد تیبا 2 و تیبا شباهت قابل توجهی به طراحی داخلی کیا ریو LS دارد و داشبورد به گونه‌ای ساخته شده که بین راننده و شیشه جلو فاصله اندکی ایجاد میکند. توقع خاصی از طراحی داخلی تیبا 2 نداریم اما ضعف بزرگ فضای داخلی این خودرو عدم دسترسی آسان به کنترلرهای سیستم تهویه است که می‌تواند همزمان برای راننده و سایر افراد و خودروها خطرآفرین باشد. همچنین کاپوت خودرو بسیار کوچک است و امکان مشاهده آن از پشت فرمان وجود ندارد، به همین دلیل باید مدتی را با خودرو سپری کنید تا ابعاد و اندازه آن را به خوبی درک کنید. نکته منفی دیگر در مورد طراحی داخلی تیبا 2، عدم تعبیه کردن دکمه‌ای برای باز کردن در صندوق عقب است. با وجود آن‌که فضای زیادی در کابین تیبا 2 وجود دارد و حتی یک دکمه نیز خالی است، طراحان سایپا هیچ راهی را برای دسترسی به صندوق این خودرو لحاظ نکرده‌اند. حتی در صندوق این خودرو نیز جایی برای وارد کردن کلید یا دکمه‌ای برای فشار دادن ندارد و تنها راه باز شدن آن، استفاده از دکمه باز کن درب صندوق روی ریموت خودرو است.
مشخصات فنی
تیبا 2 از ابتدای تولید یعنی 1392 تا به امروز با موتور 1.5 لیتری M15 به همراه گیربکس پنج سرعته دستی به تولید می‌رسد. پیشرانه 1.5 لیتری این خودرو در حقیقت نسخه حجیم‌شده موتور پراید است که می‌تواند 87 اسب‌بخار قدرت و 128 نیوتن‌متر گشتاور تولید کند. به دلیل افزایش قدرت و گشتاور موتور، مهندسان سایپا کلاچ خودرو را سفت‌تر و قوی‌تر طراحی کرده‌اند، به همین دلیل هنگام تعویض دنده با تیبا 2 به فشار بیشتری نسبت به تعویض دنده پراید نیاز خواهید داشت.
شتاب صفر تا صد رسمی تیبا 2 حدود 13 ثانیه برآورد شده است اما در بررسی‌های میدانی بعید به نظر برسد بتوانید عددی بهتر از 15 ثانیه را برای این خودرو ثبت کنید. مصرف سوخت تیبا 2 نیز در سیکل ترکیبی 6.9 لیتر در صد کیلومتر عنوان شده است که اگر با خودرو مدارا کنید، قادر به کاهش بیشتر این عدد نیز خواهید بود.
امکانات و تجهیزات
تاکنون سه تیپ EX، SX و پلاس از تیبا 2 به تولید رسیده است که اکثر نسخه‌های موجود از تیبا 2 در بازار (از جمله نسخه مورد بررسی) با تیپ EX به دست مشتریان رسیده‌اند. این تیپ به حداقل امکانات رفاهی و ایمنی مجهز است، به گونه‌ای که ذکر کردن آن‌ها تنها در چند جمله امکان‌پذیر خواهد بود. کیسه هوای راننده و سرنشین، ترمز دیسکی جلو و کاسه‌ای عقب، سیستم ترمز ضد قفل، چراغ‌های مه شکن جلو و عقب، سیستم صوتی به همراه چهار بلندگو با پشتیبانی از USB و CD، سیستم تهویه دستی و آینه‌های جانبی با تنظیم برقی بخشی از امکانات رفاهی تیبا 2 را تشکیل می‌دهند.
تجربه رانندگی
به اصلی‌ترین بخش تست و بررسی تیبا 2 یعنی تجربه رانندگی رسیدیم. می‌توان گفت که مهمترین بخش برای هر راننده هنگام رانندگی، صندلی خودرو است چرا که راحتی یا ناراحتی وی و تجربه سواری او مستقیما به نحوه استفاده از صندلی بستگی دارد. در این زمینه باید اشاره کنیم که تیبا 2 کاملا مردود میشود. صندلی تیبا 2 به معنای واقعی کلمه افتضاح است و باید ساعت‌ها با اهرم‌های کنترلی آن دست به گریبان باشید تا بلکه بتوانید صندلی را در جایگاه مناسبی تنظیم کنید. صندلی تیبا 2 به شدت خشک و ناراحت است و اگر سواری شما با این خودرو بیش از یک‌ساعت به طول بیانجامد، کمر راننده را نابود خواهد کرد!
اما تمامی نکات عجیب تیبا 2 به صندلی ناراحت ختم نمی‌شوند. همانطور که اشاره کردیم به دلیل افزایش قدرت و گشتاور موتور، مهندسین سایپا کلاچ تیبا 2 را اندکی سفت‌تر از پراید در نظر گرفته‌اند. با این حال مشخص نیست چرا دنده خودرو اینقدر سخت جا می‌رود! خودرو مورد بررسی تنها پنج هزار کیلومتر کارکرد داشت و به نوعی صفرکیلومتر محسوب میشد اما تعویض دنده‌ها به خصوص دنده عقب به راحتی در آن صورت نمی‌گرفت.
تیبا 2 مشکل دیگر تیبا 2 وجود سه عدد پشت سری برای صندلی‌های ردیف عقب است، موضوعی که باعث شده دید راننده از شیشه نصفه و نیمه درب پنجم به حداقل برسد. حرکت رو به عقب با تیبا 2 هنگامی که در یک خیابان باز و خلوت قرار دارید هیچ مشکل خاصی برای راننده ایجاد نمی‌کند اما هنگامی که تصمیم می‌گیرید با این خودرو در یک کوچه باریک و شلوغ پارک دوبل انجام دهید، دردسرهای اصلی نمایان میشوند. تقریبا می‌توان گفت که 50 درصد دید راننده از طریق شیشه عقب به واسطه پشت سری‌های سه گانه مختل شده است و نبود سنسور دنده عقب نیز سبب شده تا جابجایی این هاچ‌بک کوچک در معابر باریک سخت شود.
خب بنابر مثل معروف، عیبش گفتی هنرش نیز بگو! بزرگترین مزیت تیبا 2 برای مشتریان ایرانی، ابعاد و اندازه کوچک این خودرو است که استفاده از تیبا 2 را در شهرهای بزرگ و شلوغ کشورمان آسان کرده است. به عنوان مثال می‌توان گفت که پارک کردن تیبا 2 به نصف نیرو و دقتی نیاز دارد که برای پارک کردن سمند یا پژو پارس صرف میکنید. از سوی دیگر ضرایب گیربکس نیز به صورتی چیده شده‌اند که برای رانندگی شهری نیاز چندانی به تعویض دنده نخواهید داشت. بنابراین اگر با تیبا 2 ملایم و آرام رانندگی کنید و ترافیک نیز روان باشد، نیاز چندانی به تغییر دنده ندارید و گیربکس در وضعیت دنده 2 یا 3 به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
از آن‌جایی که تیبا یک پراید ارتقا یافته است، می‌توان بهبودهای نسبی تیبا 2 نسبت به پراید هاچ‌بک را پس از مدتی احساس کرد. بخاری و کولر خودرو عملکرد بهتری نسبت به پراید دارند و فرمان خودرو نیز با وجود بی‌حس بودن، تیبا 2 را تحت کنترل شما در می‌آورد. نکته عجیب در مورد سیستم تهویه تیبا 2 عدم باددهی یکسان دریچه‌های سیستم تهویه است. دریچه‌های قرار گرفته در مرکز داشبورد هوای گرم یا سرد را با فشار بیشتری خارج می‌کنند، در حالی‌که دریچه‌های جانبی همین هوا را با فشار کمتری به بیرون می‌فرستند. همچنین امکان بستن یک دریچه به تنهایی وجود ندارد و این امکان در تیبا 2 لحاظ نشده است.
تیبا 2 با وجود بهبودهای صورت گرفته در تیبا 2، همچنان افزایش بیش از حد سرعت احساس ناامنی را به راننده القا میکند. سیستم تعلیق عقب خودرو نیز از نوع میله پیچشی است که در ترکیب با ترمزهای کاسه‌ای عملکرد مطلوبی دارد، به شرطی که سرعت خودرو از محدوده خاصی فراتر نرود. در این صورت امکان از کنترل خارج شدن خودرو بسیار بالا خواهد بود. بنابراین به شما توصیه می‌کنیم که اگر مالک تیبا 2 هستید، همواره با سرعت مطمئن رانندگی کنید. تا از موضوع تجربه رانندگی خارج نشده‌ایم باید به گرم شدن بیش از حد موتور تیبا 2 اشاره کرد. پیشرانه تیبا 2 پس از مدت کوتاهی گرم میشود و فن رادیاتور برای خنک‌سازی فعال میشود، بنابراین از این نظر می‌توان گفت که عملکرد پیشرانه تیبا 2 همانند رانا، پژو 206 تیپ 5 و پژو 207 است و فن خنک‌کننده در اکثر اوقات فعال خواهد بود.
جمع‌بندی، غنیمت در صحرای انحصار!
توصیف کردن شرایط این روزهای بازار خودرو برای مشتریان ایرانی کاری بیهوده است، چرا که تمامی مشتریان با هر سطح درآمدی از وضعیت عرضه و تقاضا خودرو به بازار کشورمان مطلع هستند. در همین دوران توقف تولید پراید به عنوان ارزان‌ترین خودرو کشور سبب شده است تا مشتریان بیشتر از گذشته مورد فشار قرار بگیرند. اکنون آن‌ها ناچار هستند تا هزینه بیشتری را صرف خرید تیبا یا تیبا 2 کنند، در حالی‌که مدتی قبل با هزینه کمتری می‌توانستند سایپا 111 یا سایپا 131 (پراید صندوقدار و پراید هاچ‌بک) خریداری کنند.
تیبا 2 با این حال در شرایط فعلی که خرید خودرو برای مشتریان ایرانی به آسانی امکان‌پذیر نیست، در تملک داشتن تیبا 2 می‌تواند نسبتا رضایت‌بخش و قابل قبول تلقی شود. در زمان نگارش این مقاله، قیمت تیبا 2 صفرکیلومتر در بازار آزاد حدود 180 میلیون تومان است و رقیب نزدیک آن یعنی پژو 206 تیپ 2 با قیمتی معادل 272 میلیون تومان به فروش می‌رسد. بنابراین جای تعجب ندارد که چرا مشتریان تا این حد به تیبا 2 علاقمند شده‌اند. اگر شما نیز قصد خرید یک هاچ‌بک اقتصادی را برای استفاده به عنوان خودرو اول یا دوم دارید، خرید تیبا 2 در شرایط فعلی بازار برای شما مقرون به صرفه خواهد بود به شرطی که انتظار لانچیا اپسیلون را از تیبا هاچ بک تولید شده توسط سایپا نداشته باشید! در پایان از لطف و مساعدت مالک خودرو جناب آقای امامی بابت همکاری در نگارش این مقاله تقدیر و تشکر به عمل آوریم.
