همین چند روز پیش بود که خانواده R/C107 مرسدس بنز 50امین سالگرد تولد خود را جشن گرفت. یک کوپه/کانورتیبل استثنایی ازساخته‌های مدرن مرسدس بنز در دوران کلاسیک که بدون تردید شهرتش را مدیون استفاده از پیشرانه‌های قوی‌تر V8، برای اولین بار در خانواده SL است.
مشکل بزرگ مرسدس بنز در ارائه نسخه‌های مختلف خودروهای کوپه تولید انبوه خود، عدم به کارگیری پیشرانه‌های V8 پرتوان و تنها تکیه بر پیشرانه‌های شش سیلندر خطی تا اوایل دهه 1970 میلادی بود. در نتیجه هرچه محصولات کوپه این خودروساز از دیدگاه زیبایی نظیر نداشت، در عوض از دیدگاه عملکرد فنی حرف چندانی برای گفتن در برابر سایر رقبای اروپایی و آمریکایی خود نیز نداشت.
مرسدس بنز معماری کوپهW114/W115 که ما آن را در ایران با لقب "بنز معماری" می‌شناسیم، خوشبختانه در نسخه بسیار زیباتر کوپه نیز به تولید رسید که متاسفانه تیراژ تولید کلی نسخه‌های کوپه به مراتب کمتراز نسخه سدان و واردات آن به ایران به دلیل داشتن قیمت نهایی قابل توجه، بسیار محدودتر بود. آنچه در ادامه این مقاله از خودروبانک می‌خوانید، آشنایی با یک نسخه معماری کوپه با کد تجاری 250C از پلتفرم W114/W115 مدل 1972 است که با وسواس زیادی نگهداری می‌شود.
طراحی، یک معمار شیک
بنز معماری یا همان W114/W115 از سال 1968 تا 1976 روانه خط تولید بنز شد تا به قلم سرطراح فرانسوی وقت مرسدس بنز، پائول بِرَک، جایگزین W110 دوران طراحی فین‌تیل (Fintail) باشد. W114/W115 را باید جد پدری کلاس E مرسدس بنز دانست که در ابتدا در دهه 1970 با پلتفرم W123 جایگزین شد. یک سدان اقتصادی، بادوام و نسبتاً ارزان قیمت (در نسخه‌های معمولی‌تر) که در جایگاه یک سدان سایز متوسط ایفای نقش می‌کرد.
بنز معماری تقریباً به صورت همزمان با کلاس S پلتفرم W108/W109 بر خط تولید قرار داشت و المان‌های اصلی طراحی خود را نیز از همین نسخه الهام گرفته بود. با این حال نسخه کوپه این خودرو از دیدگاه طراحی نمای خارجی روایت بسیار متفاوتی دارد. نسخه کوپه W114/W115 با داشتن کاپوت کشیده‌تر و تنها داشتن دو در، زیبایی بصری بسیار زیادی به همراه دارد. نقطه قوت طراحی این خودرو استفاده از ساختار بی‌ستون یا هاردتاپ (فاقد ستون B) بود که باعث شد شیشه‌های جانبی خودرو به صورت یکپارچه بالا و پایین رود و ضمن ارائه یک سواری لذت‌بخش و القا حس باز بودن محیط، جلوه کشیده‌ای به بدنه این سدان سایزکوچک با ابعاد خارجی 4680×1772×1141 میلی‌متری (ابعاد نسخه سفارش اروپا) دهد. به همین دلیل با وجود داشتن فاصله محورهای بسیار کم 2750 میلی‌متری، نسخه کوپه W114/W115 همچنان ظاهری کشیده دارد.
کابین مرسدس بنز 250C W114/W115 در سال 1973 دستخوش بهبود و فیس لیفت طراحی شد. این فیس لیفت که در بازار ایران نیز حضور دارد، شامل تغییرات جزئی نظیر جلوپنجره کوتاه‌تر و پهن‌تر، حذف سپر دوبل جلو و جایگزینی با سپر تک، کاهش ارتفاع چراغ‌های جلو و خط کاپوت، تغییر در طراحی ستون A، حذف لچکی‌های جلو و استفاده از شیشه‌های یکپارچه و غربیلک فرمان جدید بود.
نمای داخلی خوشبختانه با الهام مستقیم از سبک طراحی محصولات مرسدس بنز در آن دوران، ظاهری بسیار شکیل، آشنا و زیبا دارد. اولین المان جالب توجه استفاده از تریم داخلی دو رنگ کرم/مشکی در پوشش صندلی‌ها و رودری‌ها و به همراه تزئینات چوبی است. المانی که در آن دوران در بین خوردوسازان آمریکایی و آلمانی بسیار رایج بود اما امروزه خودروسازان به سختی به این سبک طراحی پا می‌دهند. مجموعه نشانگرهای پشت غربیلک فرمان استخوانی با رینگ کرومی بوق، همان مجموعه نشانگر رایج سه قلویی است که مرسدس بنز جایگزین نمونه عمودی دهه 1950 و 1960 میلادی کرد. سایر بخش‌های خودرو با توجه به سطح پایین تریم نسخه 250C (درمقایسه با تریم‌های بالاتر 250CE، 280C و 280CE) فاقد آپشن‌های رفاهی قابل توجه است. شیشه بالابرها و گیربکس خودرو نیز از نمونه دستی و خبری از قفل مرکزی و دزدگیر فابریک در این خودرو به چشم نمی‌خورد. اگرچه این سبک سفارش گذاری برای محصولات مرسدس رایج بود، اما مواجه شدن با سطح آپشن‌های رفاهی نه چندان جذاب در یک خودرو کوپه آن هم از برند بنز، چندان دلچسب نیست. با این حال نباید از یاد برد که در آن دوران، W114/W115 خودرویی اقتصادی به حساب می‌آمد و مرسدس بنز نیز همچون امروز چنین تمرکزی بر تولید خوروهای کلاس پریمیوم و لوکس نداشت.
مشخصات فنی، یک پله پایین‌تر از طراحی ظاهری
استفاده مرسدس بنز از پیشرانه‌های V8 در آن دوران تنها محدود به نسخه‌های لوکس‌تر، نظیر کلاس S و مدل‌های لیموزین می‌شد. حتی W121 و W113 نیز فاقد پیشرانه‌های عملکرد محور V8 بودند. در نتیجه مدلی چون W114/W115 تنها مجبور به تکیه بر پیشرانه‌های چهار و شش سیلندر بود. البته نسل بعدی (W123) نیز با همین سیاست به تولید رسید تا این که W124 (بنز کپل) با ورود به دنیای مدرن/کلاسیک، برای اولین بار به پیشرانه‌های درخور توجه V8 مزین شد.
موتور بنز معماری کوپه بر خلاف انتظار، W114/W115 یک خودرو نسبتاً پیشرفته به حساب می‌آید. پلتفرم این خودرو یک شاسی یکپارچه فولادی (مونوکوک) با یک نیم شاسی در بخش جلو فایروال است. سیستم تعلیق مرسدس بنز برای اولین بار پس از جنگ جهانی دوم در W114/W115 مورد بازنگری قرار گرفت که در جلو از نوع جناغی دوبل و در عقب از نوع نوسانی است. این سیستم تعلیق تا دهه 1980 و پیدایش سیستم تعلیق پیچیده‌تر چند نقطه اتصال (مولتی‌لینک)، بر سایر محصولات این خودروساز نظیر W116 (اولین کلاس S رسمی) به کار گرفته شد.
این ساختار فنی برابر با 1360 کیلوگرم وزن داشت که از یک کوپه سبک آمریکایی نظیر نسل سوم شورولت شوی 2 نووا نیز اندکی سبک‌تر بود. بدیهی است که وزن کمتر، مصرف سوخت بهتر را نیز برای این خودرو به ارمغان می‌آورد، اما مشکل W114/W115 (مخصوصاً در نسخه کوپه) تجهیز شدن به پیشرانه‌های ضعیف بود.
نسخه 250C از پیشرانه شش سیلندر خطی 12 سوپاپ 2.5 لیتری بهره می‌گرفت که به کمک دو کاربراتور Zenith 35.40 و ضریب تراکم 9.0:1، قادر به تولید قدرتی برابر با 128 اسب بخار در دور 5400 و گشتاور 200 نیوتن‌متر در دور مشابه 5400 است که از طریق گیربکس چهار سرعته دستی به محور عقب منتقل می‌شود. این اعداد از دیدگاه فنی در رقم 10.5 کیلوگرم به ازای هر اسب بخار و شتاب اولیه صفر تا 100 کیلومتر بر ساعت حدود 13 ثانیه‌ای خلاصه می‌شود که برای یک خودروی کوپه چندان جذاب و خیره کننده نیست. با این اوصاف، 250C می‌تواند به حداکثر سرعت 180 کیلومتر در ساعت دست یابد و با داشتن وزن نسبتاً کم، فرمان‌پذیری خوب و تکیه بر ترمزهای دیسکی در هر چهار چرخ، شکوه و جلال خود را به مقصد برساند.
قدرتمندترین نسخه W114/W115 کوپه به پیشرانه 2.8 لیتری شش سیلندر سری مشهور M130 مجهز بود که توان و گشتاور خروجی آن در بهترین حالت برابر با 128 اسب بخار و 220 نیوتن‌متر بود که در صورت تجهیز به گیربکس پنج سرعت دستی، شتاب اولیه آن تنها با 1.5 ثانیه بهبود، به مرز 11.5 ثانیه می‌رسید.
سخن نهایی
مرسدس بنز تا پیش از ورود به دهه 1970 بر افزایش توان فنی محصولات خود در نسخه‌های تولید انبوه تمرکز نکرد. در نتیجه با رسیدن به دهه 1980 میلادی، تقریباً تمامی محصولات تولیدی این خودروساز ژرمن، در یک یا چند آپشن برتر و قدرتمند قابل سفارش بودند، موضوعی که در دهه 1960 میلادی برای W114/W115 محقق نشد.
در مجموع بین سال‌های 1968 تا 1976، کمی بیش از 67 هزار دستگاه نسخه کوپه W114/W115 به تولید رسید که در برابر تیراژ تولید قابل توجه نسخه‌های سدان، برابر با یک میلیون و 852 هزار دستگاه عملاً رقمی به حساب نمی‌آید که این خود نشان‌دهنده نادر و خاص بودن نسخه‌های کوپه معماری است. حال تصور کنید از این تیراژ کم در نسخه‌های کوپه، تنها رقم 8 هزار و 624 دستگاه از نمونه کم آپشن 250C به تولید رسید که بر خاص‌گرایی و منحصربه‌فرد بودن این خودرو می‌افزاید.
W114/W115 حتی در نسخه کوپه قرار نبود پرتوان و چالاک باشد. بنز معماری باید اقتصادی، ارزان قیمت و با دوام می‌بود. این هدفی بود که بنز در این پلتفرم در پی آن جست و جو می‌کرد و سر انجام به آن دست یافت. به همین دلیل پر استفاده‌ترین بنز تاریخ یک نسخه تاکسی W114 مربوط به خطوط تاکسیرانی کشور یونان با میزان کارکرد 4.6 میلیون کیلومتر است. کوپه W114/W115 هر آن چیزی بود که نسخه سدان آن بود، اما در قالبی زیباتر و چشم‌نوازتر. نسخه کوپه W114/W115 همان معماری است که گویی به جای کوبیدن بناهای قدیمی، فقط برج می‌سازد.
در انتها جا دارد از آقای مهرداد دلیری مالک خودرو جهت همکاری برای تهیه این گزارش کمال تشکر را داشته باشیم.
