این روزها یکی از پرتقاضاترین بخش‌های بازار به خودروهای حدود 50 میلیون تومان اختصاص دارد که تنها دو گزینه صفر کیلومتر با این رده قیمتی در کشور موجود است. گزینه نخست پراید بوده که پس از سال‌ها بالاخره سایپا تولید آن را متوقف کرده اما کماکان جزو پرفروش‌ترین خودروهای دست دوم بازار است و دومین گزینه تیبا است که در واقع همان نسخه ارتقا یافته پراید به‌شمار می‌رود. از این‌رو خریداران به ناچار می‌بایست یکی از این دو گزینه داخلی را انتخاب کنند. حال در این مقاله از خودروبانک قصد داریم به بررسی تفاوت‌های پراید و تیبا بپردازیم تا ببینیم چه تفاوت‌هایی میان این دو گزینه داخلی وجود دارد. تیبا جزو گزینه‌های اصلی برای جایگزینی پراید بوده و با افزایش تیراژ تولید، در سبد محصولات سایپا نقش پررنگ‌تری گرفته است.
نگاهی به تاریخچه هر دو خودرو
پراید تا قبل از توقف تولید، ارزان‌ترین خودروی تولید داخل بود که حدوداً 20 سال از تولید و عرضه آن به بازار کشور می‌گذشت. اوایل دهه 70 شمسی گروه خودروسازی سایپا از عرضه محصولی جدید به بازار خبر داد که در نهایت شاهد تولید و مونتاژ پراید از سال 72 در کشور بودیم. از آن زمان تاکنون پراید با کمترین تغییرات به دست مشتریان رسید که همین موضوع زمینه‌ساز پیدایش منتقدین فراوانی برای این خودروسازی شده است.
در واقع پراید در سال‌های اولیه به دلیل عدم تنوع بازار و همچنین قیمت‌گذاری رقابتی، به سرعت توانست جایگاهی مناسب را در بازار از آن خود کند، اما رفتهرفته به دلیل انحصاری بودن صنعت خودرو و همچنین نبود سیاست‌های درست در جهت توسعه و ارتقای این صنعت، پراید به یک محصول استراتژیک برای سایپا تبدیل شد. در واقع این موضوع به حدی جدی شد که با کنار گذاشتن پراید از خط تولید سایپا، ادامه حیات این خودروسازی به خطر می‌افتاد.
سرانجام در سال 88 نخستین خودروی ملی گروه خودروسازی سایپا و دومین خودروی ملی کشور، با نام مینیاتور به بازار معرفی شد. اما طولی نکشید که این محصول تازه‌وارد به تیبای کنونی تغییر نام داد. در آن زمان بسیاری از کارشناسان نسبت به این خودرو گلایه‌هایی داشتند که البته تاحدودی می‌توان گفت درست هم بودند. این گلایه‌ها از طراحی گرفته تا مسائل فنی را شامل میشد که با نگاهی فنی و کارشناسانه، میشد تاحدودی از مشکلات را در همان ابتدا مرتفع کرد. به هر حال تیبا نیز به سرعت از خط تولید سایپا خارج شد و با اختلاف حدوداً 10 میلیون تومانی نسبت به پراید راهی بازار کشور شد. تیبا نیز به لطف نبود محصولی رقابتی در رده خود توانست بار دیگر آمار فروش قابل توجهی را برای سایپا به همراه داشته باشد.
تفاوت‌های ظاهری
تیبا محصولی است که بر مبنای پلت‌فرم S81 یا همان پلت‌فرم ارتقا یافته پراید شکل گرفته است. در واقع نمی‌توان از آن به عنوان محصولی مستقل یاد کرد. زیرا در صنعت خودرو جهانی چنین اقدامی را عرضه محصولی فیس‌لیفت شده بر مبنای نسخه پیشین می‌دانند. با این حال تیبا محصولی دورگه از پراید و ریو بود که توسط گروه ایتالیایی IET به‌همراه گروه آنجلینی دیزاین و طراح معروف آن (هارادا) با همکاری مهندسین ایرانی تیم طراحی سایپا، طراحی و توسعه یافت.
در واقع تیبا را باید ماحصل همکاری شرکت‌های اروپایی و گروه خودروسازی سایپا دانست، اما این اتفاق می‌توانست به شکل بهتری رقم بخورد. زیرا در دنیا چنین همکاری‌هایی مرسوم است. اما اینکه نتیجه کار محصولی لایق و توانمند از آب دربیاید، مهم است. بگذریم، همان‌طور که گفته شد تیبا با الهام‌گیری از پراید و ریو پا به عرصه حیات گذاشته است، از همین‌رو در طراحی ظاهری آن رگه‌هایی از ریو مشاهده می‌شود.
زمانی که بحث مقایسه میان تیبا و پراید مطرح باشد، بی‌انصافی است که بگوییم طراحی تیبا نسبت به پراید بهبود نیافته است. بلکه خطوط برجسته نقش بسته روی گلگیرهای جلو و عقب، نشان از زبان طراحی مستقلی دارد که سایپا سعی بر حفظ آن در محصولات آتی خود نظیر ساینا و کوییک داشته است.
مدل ۱۳۱، فیس‌لیفتی از پراید صبا است. صبا، اولین خودروی پراید است که در کلاس سدان تولید شد. این مدل یکی از اعضای خانواده X100 است. در سال ۱۳۸۹، پراید ۱۳۱ هم مثل سایر مدل‌های پراید، در پنج تیپ SL، SX،SE ، TL و EX به بازار عرضه میشد. نام این تیپ‌ها بر اساس ویژگی‌ها و مشخصات‌شان در دوره‌های مختلف، انتخاب میشد. پراید 131 نیز طی این سال‌ها تنها تغییرات اندکی نظیر تغییر گرافیک داخلی چراغ‌ها، تغییر مکان چراغ‌های راهنمای جلو از روی سپر به درون کاسه چراغ و تغییر طراحی داشبورد را تجربه کرد. در واقع نمی‌توان گفت که این خودرو از لحاظ ظاهری برای مصرف‌کنندگان جذابیتی دارد. زیرا بیش از 20 سال از زمان عرضه این خودرو می‌گذرد و روزانه چندین مرتبه در خیابان‌ها شاهد دیدن پراید هستیم.
نگاهی به فضای داخل کابین
همان‌طور که گفته شد، بزرگ‌ترین تغییر صورت گرفته روی پراید طی سال‌های گذشته، بازبینی در طراحی داشبورد و رودربی‌های این خودرو بود. بنابراین با فضای کابین جدیدی مواجه نیستیم و سال‌ها است که در بازار دیده شده است، تمامی المان‌ها دقیقاً بر اساس نسخه اصلی تغییر یافته‌اند. اما طراحی فضای کابین تیبا کاملاً مستقل از پراید است. البته ظاهر بعضی از ادوات کابین مانند غربیلک فرمان، شباهت بسیاری به 131 و سایر خودروهای سایپا دارد. با این حال به وضوح نمایان است که سازنده زمان زیادی را به طراحی داخل کابین خودروی ملی خود اختصاص نداده و تنها ادوات را در کنار یکدیگر قرار داده شده‌اند. کیفیت کلی متریال استفاده شده در داخل اتاق نیز متوسط بوده و بار دیگر نظیر پراید، شاهد حجم زیادی از قطعات پلاستیکی خشک هستیم.
یکی دیگر از تغییرات تیبا نسبت به پراید، بهبود نسبی فضای سرنشینان عقب خودرو است. در واقع در بخش جلوی کابین شاهد تغییر چندانی در فضای پای سرنشین و راننده نیستیم، اما در بخش عقب این قسمت کمی افزایش طول داشته که سبب شده فضای بیشتری در اختیار سرنشینان قرار بگیرد. با این حال فضای قسمت عقب کابین تیبا همچنان مناسب برای 3 سرنشین بزرگسال نیست.
امکانات رفاهی و آپشن‌ها
صحبت از آپشن در این رده قیمتی میان خودروهای داخلی کمی خنده‌دار به‌نظر می‌رسد. اما با این حال باید به امکانات اولیه این خودروها که به‌عنوان آپشن در برشورهای تبلیغاتی از آن‌ها یاد می‌شود نیز اشاره کنیم. پراید 131 دارای امکاناتی نظیر دو کیسه هوا راننده و سرنشین، ترمز‌های جلوی دیسکی مجهز به سیستم ضد قفل ABS و ترمز‌های عقب کاسه‌ای، سیستم ضد سرقت ایموبلایزر، فرمان هیدورلیک، مه‌شکن‌های عقب، چراغ‌های جلو با قابلیت تنظیم زاویه، شیشه بالابر‌های جلو برقی، تنظیم دستی آینه‌های جانبی، صندلی‌های پارچه‌ای، سیستم صوتی با پشتیبانی از پورت USB مجهز به 4 بلندگو، سیستم تهویه دستی و صندوق‌پران است.
با بررسی لیست امکانات رفاهی تیبا نیز در می‌یابیم که این خودرو برتری چندانی نسبت به پراید نداشته و با همان امکانات پراید به بازار عرضه می‌شود. در واقع در لیست آپشن‌های این خودرو مواردی از قبیل دو کیسه هوای راننده و سرنشین، ترمز‌های جلوی دیسکی مجهز به سیستم ضد قفل ABS و ترمز‌های عقب کاسه‌ای، سیستم ضد سرقت ایموبلایزر، فرمان هیدرولیک، مه‌شکن‌های جلو، چراغ‌های جلو با قابلیت تنظیم زاویه، شیشه بالابر‌های جلو برقی، تنظیم دستی آینه‌های جانبی، صندلی‌های پارچه‌ای و تنظیم ارتفاع صندلی راننده، سیستم صوتی با پشتیبانی از پورت USB مجهز به 4 بلندگو، سیستم تهویه مطبوع دستی، رینگ‌های 14 اینچی آلومینیومی (سفارشی) و صندوق‌پران دیده می‌شود.
مشخصات فنی پیشرانه
انواع مدل‌های خانواده پراید از جمله 131 از یک پیشرانه چهار سیلندر تنفس طبیعی با حجم دقیق 1323 سی‌سی بهره می‌گیرند که توانایی تولید نیرویی معادل 71 اسب‌بخار در 5250 دور در دقیقه و حداکثر گشتاور 108 نیوتن‌متر در 2750 دور در دقیقه را دارد. جعبه‌دنده 5 سرعته دستی وظیفه انتقال قدرت در این خودرو را برعهده دارد.
لازم به ذکر است که وزن خالص 915 کیلوگرمی پراید یکی از دلایلی است که موجب شده توان خروجی پیشرانه برای آن مناسب به‌نظر برسد و از پس نیازهای روزمره مصرف‌کنندگان برآید. پیشرانه پراید طی این سال‌ها تغییرات اندکی را به خود دیده است. در واقع اکنون این پیشرانه از استاندارد آلایندگی یورو 4 بهره‌برده و با کمی بهینه‌سازی در آن، قادر به تولید این نیرو شده است. یکی از نقاط قوت این خودرو مصرف کم سوخت آن است، به‌طوری‌که 131 در صد کیلومتر به صورت سیکل ترکیبی، میانگین 6.8 لیتر بنزین می‌سوازند.
تیبا در هر دو نسخه صندوق‌دار و هاچ‌بک از یک پیشرانه چهار سیلندر 5/1 لیتری بهره می‌گیرد که در واقع می‌توان آن را همان موتور پراید دانست که توسط شرکت مگاموتور و یک تیم آلمانی (FEV) دچار تغییراتی از قبیل افزایش حجم و تغییر در نسبت تراکم شده است. موتور 1503 سی‌سی تیبا در نسخه‌های اولیه توانایی تولید 80 اسب‌بخار را داشت که اخیراً با بهینه‌سازی مجددی که روی آن صورت گرفته، این عدد به 87 اسب افزایش یافته است. همچنین گشتاور 106 نیوتن‌متری آن نیز به 126 نیوتن‌متر ارتقا یافته که همین موضوع سبب شده تا سوار بهتری مخصوصاً در سربالایی‌ها ارائه شود. این بهینه‌سازی در تغییر ضرایب جعبه‌دنده نیز مشاهده می‌شود که همه اینها در نهایت شتاب قابل قبولی را برای تیبا به‌ارمغان آورده‌اند. جعبه‌دنده 5 سرعته دستی نیز در این خودرو وظیفه انتقال قدرت به چرخ‌های جلو را برعهده دارد.
طبق اعلام سایپا، شتاب صفر تا صد تیبا حدود 13.5 ثانیه است که در مقایسه با شتاب 15 ثانیه‌ای پراید 131، خودرویی چالاک‌تر به‌شمار می‌رود. همچنین سیکل ترکیبی مصرف سوخت آن در هر 100 کیلومتر حدود 7.1 لیتر اعلام شده که از این نظر پراید 131 برتری نسبی به تیبا دارد.
نتیجه‌گیری
طی سال‌های گذشته بارها شاهد ارائه مقالات گوناگون درخصوص مشخصات فنی و تجربه رانندگی با خودروهای مذکور در رسانه‌های کشور بوده‌ایم، همچنین بررسی تخصصی هر یک از خودروهای فوق نیز به‌صورت جداگانه توسط خودروبانک در گذشته صورت گرفته است. به‌همین منظور در این مقاله مقایسه‌ای قصد داریم پس از نگاه کلی به مشخصات تیبا صندوق‌دار و پراید 131، انتخابی معقولانه و منطقی بر اساس شرایط فعلی داشته باشیم. به همین خاطر می‌توان گفت تیبا جایگزینی نسبتاً مناسب برای پراید است که با ظاهری جدیدتر و متفاوت‌تر از آن، می‌تواند برای آن دسته از افرادی که تمایلی به خرید پراید ندارند، گزینه‌ای مناسب باشد. اما موضوع دیگری که در این میان مطرح است، تفاوت نه‌چندان مطرح مشخصات فنی پیشرانه هر دو خودرو و عملکرد آن‌ها است. در واقع نمی‌توان تفاوت چشمگیری میان عملکرد پراید 131 و تیبا مشاهده کرد. به همین خاطر باید گفت که اگر تامین بودجه بیشتر برایتان دشوار بوده و چهره قدیمی پراید برایتان اهمیتی ندارد، می‌توانید پراید را به‌عنوان خودروی شخصی خود انتخاب کنید که هزینه نگهداری کمتری هم نسبت به تیبا برایتان خواهد داشت.
متاسفانه به دلیل وجود سیاست‌های تصمیم‌گیرنده در صنعت خودرو کشور، امکان عرضه خودروهای اقتصادی با برندهای معتبر جهانی با قیمت‌های رقابتی در کشور وجود ندارد، به همین خاطر نمی‌توانیم شاهد رشد کیفی محصولات داخلی نظیر همین تیبا باشیم. زیرا در صورت عدم وجود رقبای وارداتی همرده و همچنین خودروهای با کیفیت خارجی، خودروسازان الزامی به ارتقاء سطح کیفی محصولات موجود و همچنین توسعه سبد محصولات خود با مدل‌های مدرن و پیشرفته نمی‌بینند که این موضوع باعث شده طی سال‌های اخیر نه تنها شاهد رشد کیفی محصولات موجود نباشیم، بلکه در برخی از موارد به دلایل مختلف از جمله مشکلات بین‌المللی نیز با افت کیفیت نیز مواجه شده‌ایم.
در نهایت باید گفت که با توجه به شرایط کشور، حتماً باید شاهد عرضه خودروهای اقتصادی بسیار ارزان قیمت باشیم تا پاسخگو نیاز و تقاضای بازار باشد. با وجود اینکه فعلاً شرایطی برای عرضه خودروهای جدید با چنین قیمت‌هایی دیده نمی‌شود، لذا به نظر می‌رسد که تیبا با هر مزیت و ایراداتی که دارد، جایگزینی مناسب برای پراید است.
در پایان از آقای علی رسولی مالک محترم خودروی پراید 131 و آقای علی مرتضی مالک محترم خودرو تیبا، جهت همکاری و در اختیار قراردادن خودروهایشان به منظور تهیه گزارش توسط تیم خودروبانک، کمال تشکر و قدردانی را داریم.
