یواز (UAZ) یکی از شرکت‌های خودروسازی روسیه است که چند سال پیش با مدل پاتریوت در نمایشگاه بین‌المللی خودرو تهران در ایران معرفی شد. این شرکت روسی که تخصص در طراحی و تولید خودروهای نظامی دارد، شهرت محصولات شهری خود را مدیون طراحی سیستم دو دیفرانسیل و شاسی مناسب برای تردد در مناطق ناهموار و دشوار است.
یوزا مدل پاتریوت (Patriot/به معنای میهن‌پرست) را در سال 2007 به عنوان محصول مردمی جدید روانه بازار کرد. این خودرو از آن زمان یکی از پرفروش‌ترین نسخه‌های مردمی شرکت یواز روسیه شناخته می‌شود. آنچه در ادامه از خودربانک می‌خوانید، آشنایی با شاسی‌بلند سایز متوسط یواز پاتریوت در ایران است.
یواز کیست؟
شرکت UAZ یا "یو ای زی" یا "یواز" به معنای "یولانوفسکی آفتوموبیلی زاوُد" یا همان شرکت خودروسازی یولانوفسک، یکی از قدیمی‌ترین خودروسازان صنعت خودرو نظامی محور روسیه است که در سال 1941 میلادی یعنی بیش از هشتاد سال پیش در شهر یولانوفسک شوروی تاسیس شد. این خودروساز همانطورکه از ساختار نظامی آن در دوران اتحاد جماهیر شوروی می‌توان انتظار داشت، شهرت خود را از طریق خودروهای نظامی برای تامین نیازهای جنگ جهانی دوم و انواع اتوبوس و خودروهای تجاری سنگین به دست آورد. برند یواز از آن دوران به بعد به یکی از برترین خودروسازان نظامی و از اولین خودروسازان مطرح شوروی بدل شد که هم اکنون بیش از 80 سال سن دارد.
یوازمشهورترین ساخته سبک وزن یواز را می‌توان مدل 469 دانست. شاسی‌بلند نظامی سبک وزن دو دیفرانسیلی که از ابتدای دهه 1970 میلادی پا به عرصه حیات گذاشت و کاربرد بسیار چشمگیری در ساختار نظامی شوروی سابق و مجموعه‌های نظامی زیرمجموعه آن از جمله کشورهای کمونیستی بلوک شرقی، حتی تا به امروز دارد. خودرویی که به واسطه کاربرد، مانورپذیری و شهرت بسیار زیاد در بسیاری از فیلم‌های سینمایی و بازی‌های رایانه‌ای نیز حضور یافته است.
پاتریوت، 469 دوران مدرنیته
پاتریوت اما شاسی‌بلند شهری برند یواز است که برای جانشینی مدل سیمبیر (Simbir) در سال 2007 به عنوان شاسی‌بلند سایز متوسط در سه مدل شاسی‌بلند پنج در (پاتریوت)، استیشن واگن پنج در (کارگو) و وانت دو کابین (پاتریوت پیکاپ) روانه بازار جهانی شد. سیمبیر شاسی‌بلندی کوچک‌تر از پاتریوت بود که از سال 2000 تا 2005 بر خط تولید قرار داشت. پاتریوت آمد تا با استفاده بیشتر یواز از المان‌های طراحی دوران مدرنیته قرن بیست و یکم، تازگی بیشتری به خط تولید یواز ببخشد.
اما پاتریوت از دیدگاه طراحی و نگرش سنتی روس‌ها، سبک طراحی بسیار معاصر دارد. چیزی شبیه به مدل 469 اما تغییر یافته و بزرک شده برای همخوانی بیشتر با استانداردهای بازار جهانی و خارج از منطقه بزرگ شوروی سابق و اروپای شرقی. در نتیجه پاتریوت را از دیدگاه ظاهر می‌توان در قالب یک 469 یا لادا نیوا مدرن تصور کرد.
یواز پاتریوت با این که نسخه مونتاژی بازار ایران نمونه فیس‌لیفت شده‌ای است که در سال 2014 از سوی یواز روانه بازار شد اما همچنان ظاهر خودرو از ساده‌ترین، رایج‌ترین و البته بهترین سبک طراحی، یعنی ساختار مکعب مستطیل پیروی می‌کند که حاصل آن ابعادی برابر با 4785×1900×1910 میلی‌متر با فاصله محورهای 2750 میلی‌متری است. بیشتر بودن ارتفاع نهایی خودرو نسبت به عرض آن با گلگیرهای برجسته، احساس شباهت ظاهری به شاسی‌بلندهای قدیمی برندهای مطرحی چون تویوتا و میتسوبیشی را در ذهن تدائی می‌کند. اگر چشم خود را به طراحی جلوپنجره و چراغ‌های عقب و جلو پاتریوت ببندید می‌توانید به سادگی المان‌های طراحی یک پاجرو V20 پنج درب (پاجرو نسل دوم/پاجرو بهمنی) را در آن ببینید. اما خوشبختانه ظاهر این شاسی‌بلند هر قدر که معاصر باشد باز هم منحصر به فرد است.
طراحی چراغ‌های جلو با تجهیز به سیستم روشنایی در روز قدیمی، چیزی شبیه به نمونه مورد استفاده در خودروهایی چون سمند سورن و BYD S6، شبیه به هیچ خودرویی نیست و ترکیب هندسی آن با جلوپنجره کاملاً در انحصار برند یواز است. سپر جلو بسیار مینیمال و ساده در بر گیرنده تنها دو مه‌شکن است. نمای خارجی جز خط شانه کاملاً افقی، شیشه‌های بزرگ جانبی و گلگیرهای برجسته و ریم‌های آلیاژی 16 اینچی زیبا با طراحی منصوب به فوتبال، هیچ المان خاصی برای به رخ کشیدن ندارد. البته در سایر بازارهای جهانی ریم‌های 18 اینچی نیز برای پاتریوت قابل سفارش است. نمای عقب خودرو نیز در عین سادگی و بی‌آلایشی طراحی شده و تنها المان‌های قابل توجه در آن محل نصب تایر زاپاس بر درب پنجم، جایگیری پلاک عقب و البته لولا‌های بیرون زده در عقب است که معمولاً در خودروهای قدیمی آفرودی ارزان قیمت دیده می‌شود.
نمای داخلی یواز پاتریوت مملو از پلاستیک فشرده تک رنگ است که تنها با تریم و تزئینات نقره‌ای رنگ پلاستیکی مات کمی از حال و هوای ساده خود خارج می‌شود. داشبرد طراحی کاملاً قرینه دارد و کنسول میانی در ساختاری عمودی به میانه داشبرد متصل می‌شود. غربیلک فرمان از نوع سه شاخه با تریم نقره‌ای و کلید‌های کنترلی است. نشانگرهای پشت فرمان از دو دایره ساده و خوانا تشکیل شده که در مجموع چهار نشانگر دور موتور، سرعت لحظه‌ای، دمای پیشرانه و حجم سوخت موجود باک خودرو را به نمایش می‌گذارد. ادوات کنترلی سیستم تهویه مطبوع و نمایشگر هفت اینچی لمسی در میانه داشبرد و شیفتر دایره‌ای تعیین وضعیت سیستم دو دیفرانسیل نیز بر کنسول میانی قرار گرفته است. روکش صندلی‌ها ترکیبی از چرم مصنوعی و پارچه است.
بررسی یواز پاتریوت فضای بار در بخش عقب خودرو در وضعیت استفاده از پوشش 650 لیتر، بدون پوشش تا سقف خودرو معادل 1130 لیتر و در صورت خواباندن ردیف دوم صندلی‌ها حداکثر تا 2415 لیتر افزایش می‌یابد که در هر حالت رقم درخور توجه و مناسب برای کمپینگ و مسافرت‌های طولانی خانوادگی است.
مجموعه طراحی و تزئینات داخلی پاتریوت، سبک طراحی میانه‌های دهه 2000 را به نمایش می‌گذارد. به شکلی که گویی در نسخه امروزی نیز تنها برخی المان‌های مدرن نظیر مانیتور لمسی مولتی مدیا به طرح ابتدایی یواز پاتریوت افزوده شده است. مجموعه آپشن‌های رفاهی و ایمنی به کار رفته در این خودرو تنها شامل شیشه بالابرها و آینه‌های تنظیم برقی، عملکرد الکترونیکی سیستم انتقال نیرو دو دیفرانسیل، گرم‌کن فرمان و صندلی‌های جلو، سیستم مسیریابی ماهواره‌ای، سنسور پارک، غربیلک فرمان تنظیم شونده، دوربین پویا دید عقب، سیستم ضد سرقت ایموبلایر و قفل دیرانسیل محور عقب است.
البته یواز برای پاتریوت ویژگی‌های ایمنی دیگری نیز نظیر سیستم ترمزگیری بهینه بر سطوح ناهموار، کنترل حرکت در سربالایی (HHC)، کنترل کشش (TCS)، کنترل پایداری (ESP)، ترمز ضد قفل (ABS) و کنترل ترمزگیری در پیچ (CBC) را نیز ارائه می‌کند.
با توجه به لیست امکانات رفاهی در کنار قابلیت‌های آفرودی، نشان دهنده تمرکز بر دو فاکتور اقتصادی بودن و تاکید بر توان آفرود خودرو دارد. البته در این میان تاثیر ریشه فرهنگی کشور سازنده یعنی روسیه، در صنعت خودروسازی این کشور پهناور را نیز نباید از یاد برد.
مشخصات فنی، ویژه آفرود
یواز پاتریوت خودرویی شاسی‌بلند با ساختار اتاق جدا از شاسی (Body on Frame) است که امروزه بیشتر در وانت‌های سنگین و شاسی‌بلندهای آفرودی توانمند نظیر خانواده جیپ و لندکروزر دیده می‌شود. وزن نهایی یواز پاتریوت برابر با 2125 کیلوگرم و وزن نهایی مجاز آن به همراه راننده و سرنشینان به 2650 عنوان شده است. حداکثر وزن مجاز باربری برای این خودرو 525 کیلو است و می‌تواند تریلری با وزن 750 کیلوگرم (1500 کیلوگرم در تریلرهای مجهز به ترمز مستقل) را با خود یدک بکشد.
موتور یواز پاتریوت یواز با دو پیشرانه اصلی بنزینی (2.7 لیتر) و توربو دیزل (2.2 لیتر) در بازار جهانی عرضه می‌شود که نمونه بنزینی برای بازار ایران درنظر گرفته شده است. این پیشرانه با کد شناسایی ZMZ-40906 از نوع چهار سیلندر 16 سوپاپ (DOHC) انژکتوری با ضریب تراکم 9.1:1 (9.1 به 1) با سیستم الکترونیکی بوش (Bosch/باش) آلمان با استاندارد آلایندگی یورو 5 به حجم 2.7 لیتر (2693 سی‌سی) است که می‌تواند بیشینه توان 150 اسب بخار در دور 5000 و گشتاور 235 نیوتن‌متر در دور بسیار پایین و خیره‌کننده 2650 (113 اسب بخار و 270 نیوتن‌متر برای نمونه توربو دیزل) تولید کند.
وظیفه انتقال نیرو بر گیربکس پنج سرعت دستی تک صفحه کلاچ خشک (و نمونه اتوماتیک پاورگلاید 6L50 شرکت پانچ در سایر بازارها) قرار گرفته است که از آن پس با انتقال به گیربکس کمک با دو ضریب تبدیل سبک (1 به 1) و سنگین (2.54 به 1)، به صورت چهار چرخ متحرک موقت انتخابی (4WD) در سه ستاپ از پیش تعیین شده دو چرخ سبک (2H)، چهار چرخ سبک (4H) و چهارچرخ سنگین (4L) با کنترل الکترونیکی در اختیار محور عقب یا هر دو محور قرار می‌گیرد. یکی از بارز‌ترین ویژگی‌های یواز پاتریوت استفاده از قفل دیفرانسیل برند ایتِن (Eaton) در محور عقب است که برای خودرویی از کلاس شاسی‌بلندهای حرفه‌ای ویژه آفرود آن هم در دهه اخیر، از واجبات به حساب می‌آید چرا که در آفرود سنگین و صخره‌نوردی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و آپشنی بسیار مهم به شمار می‌آید.
کابین یواز پاتریوت با توجه به ستاپ پیشرانه و وزن نهایی یواز پاتریوت، این خودرو برای دستیابی به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت از حالت سکون، زمانی در حدود 20 ثانیه نیاز دارد در حالی که سرعت نهایی آن تنها برابر با 150 کیلومتر بر ساعت (135 کیلومتر بر ساعت برای نسخه توربو دیزل) است. مصرف متوسط این خودرو اما رقم بسیار منطقی 11.5 لیتر در هر 100 کیلومتر (9.5 لیتر در هر 100 کیلومتر برای نمونه توربو دیزل) عنوان شده است که با توجه به ظرفت باک سوخت 68 لیتری بسیار مناسب و کم مصرف است. هرچند شتابگیری پاتریویت برای استفاده شهری مناسب نیست اما در عوض این خودرو در محور جلو از سیستم تعلیق یکپارچه فعال سوار بر فنرهای لول و کمک‌های هیدرولیکی مجهز به میل تعادل و در عقب از نوع یکپارچه فعال سوار بر فنرهای شمش و کمک‌های هیدرولیکی است. این ستاپ تعلیق باعث می‌شود حداقل ارتفاع کف خودرو از سطح زمین برابر با 210 میلی‌متر و زاویه حمله و فرار آن به ترتیب برابر با 35 و 30 درجه باشد که برای آفرود جدی در بیراهه‌های سنگین کاملاً مناسب است. اگرچه همچنان فضا برای ارتقا تایرها به نمونه‌های بزرگ‌تر وجود دارد.
یواز پاتریوت در محور جلو از سیستم ترمز دیسکی دو جداره هوا خنک اما نمونه قدیمی‌تر و سنتی کاسه‌ای در عقب بهره می‌گیرد که به نوعی تنها در خودروهایی بکار می رود که قصد فشار و تحمل بار زیاد در محور عقب را دارند. به عنوان مثال تویوتا هایلوکس‌های موجود در بازار ایران نیز در چرخ‌های عقب از ترمزهای کاسه‌ای استفاده می‌کنند.
سخن نهایی
یواز پاتریوت شاسی‌بلندی توانمند در مسیرهای بیراهه است که از سوی یکی از قدیمی‌ترین خودروسازان روسیه در کلاس شاسی‌بلندهای اقتصادی و ارزان قیمت ویژه بازار کشورهای درحال توسعه به تولید رسیده است و از این رو همچنان می‌توان برخی المان‌های سنتی را در آن رویت کرد، در حالی که به صورت همزمان به بسیاری از ویژگی‌های فنی ویژه آفرود و رانندگی ایمن در بیراهه‌ها تجهیز شده است.
شاید ظاهر پاترویت کمی از مد افتاده و نه‌چندان زیبابه نظر برسد اما باید در نظر داشت که از دیدگاه طراحی این خودرو به هیچ عنوان زشت نیست و به خوبی با المان‌های طراحی دنیای مدرن کنار آمده است.
همچنین باید در نظر داشت که از دیدگاه قیمت نهایی، پاتریوت در بازار ایران به عنوان خودرویی آفرودی و توانمند قیمت معقولی در برابر خودروهای دست دوم ژاپنی و کلاسیک‌های آمریکایی به همراه دارد و از این رو گزینه بسیار مناسبی برای افرادی به شمار می‌آید که در پی یک خودرو صفر کیلومتر آماده آفرود هستند که نیاز چندانی به ارتقا فنی به منظور سفر در بیراهه‌ها ندارد.
