همانند بیشتر نام‌ها در صنعت خودرو آمریکا، نظیر شِوِل، SS، GT و نام‌هایی از این دست، نام بِل‌اِر (Bel Air) نیز در ابتدا نام یک تریم برتر مورد استفاده بر خانواده بزرگی از محصولات شورولت در ابتدای دهه 1950 میلادی بود که تنها در بخش طراحی ظاهری و تریم به کار رفته در آن‌ها با مدل‌های معمولی تفاوت داشت. درنتیجه نام بِل‌اِر بین سال‌های 1950 تا 1952 به عوان تریم متمایز بدنه ویژه کوپه‌های دو در هاردتاپ (سقف فلزی) طف گسترده‌ای از محصولات شورولت به کار می‌رفت که تمایز آن‌ها را با نسخه‌های معمولی مشخص می‌ساخت. اما با ورود به سال 1953، این نام به طور کامل به مدلی کاملا متفاوت تغییر ماهیت داد که درحقیقت نشان دهنده تریم برتر به کار رفته بر تعداد محدودی از مدل‌های خاص شورولت استفاده شد.
در نتیجه نسل دوم نام بِل‌اِر را باید به عنوان خودرویی متمایز و متفاوت از نسل اول آن دانست. این نام متاسفانه در بازار ایران و در طی سالیان درازبه اشتباه بِلِر تلفظ می‌شود که شخص نگارنده را ناخواسته به یاد تونی بلر، نخست وزیر سابق بریتانیا می‌اندازد که تلفظی کاملا اشتباه است. این خودرو در تیراژ نسبتا محدودی در دهه 1950 به کشور وارد شد که دلیل آن هم قیمت نسبتا بالاتر آن در مقایسه با نمونه‌های معمولی‌تر شورولت بود. نمونه مورد بررسی این مقاله از خودروبانک اما یک دستگاه نسل دوم بازسازی شده پیش از فیس لیفت سال 1956 است.
تمایزی به نام بِل‌اِر
نسل دوم بِل‌اِر در حقیقت برترین و مشهورترین سری از خانواده بِل‌اِر به شمار می‌آید که از باب این شهرت در بسیاری از فیلم‌ها و بازی‌های کاپیوتری، از جمله فیلم American Graffiti ساخت سال 1973 میلادی و بازی کامپیوتری درایور سانفرانسیسکو (Driver SF) نیز به تصویر کشیده شد. بِل‌اِر بر پایه چهار خودرو شورولت 150، 210، نومَد و پونتیاک چیفتین و در 7 تیپ مختلف به بازار عرضه شد که مشهورترین و زیباترین نسخه‌های آن نمونه اسپرت سدان با قوس انتهایی گلگیرهای عقب رو به پایین (نسخه مورد استفاده در بازی Driver SF)، نسخه اسپرت واگن که بر ساختار شورولت نومَد (شورولت 210 استیشن) ارائه شده و البته نسخه هارد تاپ سدان (بدون ستون B) بود. یک نسخه ساده‌تر با امتداد گلگیرهای عقب صاف، متفاوت با نسخه اسپرت نیز به تولید رسید که آن هم بسیار محبوب بود.
تفاوت نسخه بِل‌اِر با نسخه معمولی شورولت 210 استفاده گسترده‌تر از کروم و پنل‌های آلومینیومی تزئینی بر ساخار خارجی بدنه و تزئینات داخلی و موکت متفاوت و روکش سقف دارای کروم در نمای داخلی بود. استفاده بِل‌اِر از تریم دورنگ متمایز بدنه با نسخه 210 و همچنین رنگ‌آمیزی کاملا نمای داخلی نیز یکی دیگر از تمایز‌های بزرگ بِل‌اِر در برابر 210 بود. لازم به ذکراست که بِل‌اِر در نسخه کوپه هارد تاپ و کانورتیبل نیز به تولید رسید تا لذت سواری اسپرت را نیز به خریداران خود اهدا کند.
در نتیجه 210 در نمای خارجی و داخلی در برابر نسخه بِل‌اِر کمی ساده‌تر لخت‌تر به نظر می‌رسد و از این جهت از دیدگاه زیبایی به هیچ عنوان قابل مقایسه با نسخه معمولی 210 نیست. بِل‌اِر در سال 1956 دستخوش تغییرات طراحی و فیس لیفت محسوسی شد که مهم‌ترین این تغییرات شامل جایگزنی جلوپنجره الهام گرفته از فراری‌های مدل 1955 با جلوپنجره فول کرومی پهن‌تر، قوس‌دار شدن طاق گلگیرهای جلو و عقب و یک‌پارچه شدن چراغ‌های عقب بود. در نتیجه نسخه مورد معرفی این مقاله از خودروبانک با توجه به جلوپنجره باریک‌تر الهام گرفته شده از فراری‌های مدل 1955 و البته گلگیرهای عقب صاف و فاقد قوس، در اصل نسخه سدان معمولی پیش از فیس لیفت و احتمال قوی تولید سال 1955 به شمار می‌آید.
یک ستاپ استثنایی
با تجه به سیستم انتقال نیرو ارائه شده بر شورولت 210، بِل‌اِر نیز با مشخصات فنی یکسانی روانه بازار شد. در نتیجه دو پیشرانه 6 سیلندر خطی و دو نمونه V8 بلوک کوچک برای آن قابل سفارش بود. قدرتمندترین نسخه بِل‌اِر نسل دوم بدون شک آن مدل بسیار نادری است که از پیشرانه 4.6 لیتری V8 انژکتوری نوع Rochester Ramjet مشترک با شورولت کوروت، به قدرت 283 اسب بخار و 395 نیوتون.متر گشتاور استفاده می‌کند. اما نمونه مورد بررسی این مقاله به یکی از دو پیشرانه 6 سیلندر خطی 3.5 لیتری Thriftmaster یا 3.9 لیتری Blue Flame مجهز است که تشخیص آن از روی ظاهر پیشرانه به دلیل شباهت ساختاری بسیار زیاد به یکدیگر در عمل غیرممکن است.
اما نسخه 3.9 لیتری قادر به تولید 136 اسب بخار در دور 4200 و گشتاور 285 نیوتون.متر در دور بسیار کم 2200 بود که اعداد و ارقام قابل توجهی برای یک پیشرانه 6 سیلندر تک کاربراتوری است. همچنین دوگیربکس اتوماتیک پاورگلاید دو سرعت یا توربوگلاید ضریب متغیر برای آن قابل سفارش بود. نسخه توربوگلاید به دلیل استفاده از سیستم بسیار نوین و پیچیده ضریب متغیر (چیزی مشابه به گیربکس‌های CVT امروزی) در آن دوران تکنولوژی برتر و بسیار خاص به حساب می‌آمد و تنها بر نمونه‌های V8 بِل‌اِر به کار گرفته می‌شد. خودرو مورد بررسی ما به گیربکس 3 سرعت دستی با شیفتر فرمانی مجهز است که برای یک پیشرانه 6 سیلندر تک کاربراتور تک دهانه نه چندان قدرتمند، انتخاب منطقی‌تری است.
بِل‌اِر خودرو تند و تیزی نبود. اگرچه این خودرو از پیشرانه‌های V8 نیز استفاده می‌کد اما این خودرو بیشتر یک کروزر جاده‌ای (خودرو مسافرتی) بود تا یک سدان اسپرت. اما در سری رقابت‌های سربالایی جاده مشهور Peaks Pike، یک نسخه بِل‌اِر مدل 1956 که مستقیما از سوی سرمهندس وقت جنرال موتورز یعنی زورا آرکاز دانتاو ستاپ شده بود، توانست در ثبت رکورد سرعت و استقامت در این جاده در آن زمان موفق عمل کند که برای خودرویی از این کلاس بسیار خیره کننده است.
سخن نهایی
بِل‌اِر یک پله پیشرفت قابل توجه بر خودرویی بود که ذات آن از ابتدا توانا و خوش فرمان بود. بسیاری از نشریات تخصصی خودرویی آن دوان لقب‌های برتری را به این خودرو معمولی اختصاص دادند. مجله مشهور موتورترند در سال 1955 بالاترین متیاز فرمان‌پذیری را به بِل‌اِر اختصص داد و مجله Popular Mechanics نیز شتاب 0 تا 96 کیلومتر برساعت نسخه V8 بِل‌اِر را در 12.9 ثانیه با سواری بسیار راحت و دید بسیار باز به اطراف ارزیابی کرد که برای خودرویی معمولی در دهه 1950 میلادی به وزن تقریبی 1.6 تن با پیشرانه‌‌ای نچندان قدرتمند، رقم بسیار قابل احترامی است.
امروزه از دید بسیاری از متخصصی صنعت خودرو، بِل‌اِر خودرویی نمادین از میان نمادهای بزرگ دهه 1950 نظیر الویس پرسلی و مرلین مونرو به شمار می‌آید که دو نسخه اسپرت کوپه و کانورتیبل و مخصوصا نسخه‌های بسیار نادر مجهز به پیشرانه انژکتوری مشترک با شورولت کورت C2؛ بسیار کلکسیونی و ارزشمند به حساب می‌آید. بِل‌اِر از جمله معدود خودروهای عصر وینتج آمریکای است که به دلیل محبوبیت زیاد نشات گرفته از طراحی و رنگ‌آمیزی منحصر به فرد و سواری بسیار لذت‌بخش در دوران تولید به یکی از ماندگاترین خودروهای تاریخ صنعت خودروسازی آمریکا بدل شد.
سری خودروهای تولیدی شورولت در سه سال 1955 تا 1957 به ویژه چهار مدل 150، 210، بِل‌اِر و نومد به دلیل بهره‌وری از ستاپ فنی درخور توجه و سبک طراحی بسیار منحصر به فرد که هرگز در تاریخ خودروسازی ایالات متحده آمریکا تکرار نشد، باعث گشت که این دست خودروها در فرهنگ آمریکایی به عنوان خودروهای گروه Tri Five به معنای "سه گانه‌های پنج" مشهور شوند که اشاره به بازه 3 ساله تولید این دست خودروها در دهه 1950 میلادی دارد. این گروه خودروها سالیان دراز است که الهام بخش علاقه‌مندان و طرفداران سبک ماشین بازی Hot Rod در آمریکا است چرا که طراحی ابتدایی آن‌ها در آن دوره آغازگر اصلی سبک و فرهنک خودوسواری کلاس Hot Rod در دهه‌های بعد بود.
اگرچه نمونه مورد بررسی این مقاله سدان معمولی بِل‌اِر است ما به دلیل کم بودن تیراژ وادات و کوتاه بودن کلی بازه تولید نسل دوم بِل‌اِر، وجود یک نمونه بازسازی شده و سالم آن در ایران بسیار ارزشمند و موجب خوشحالی جامعه کلاسیک دوست کشور است.
در انتها از اتوگالری اتولچی بابت همکاری جهت تهیه این گزارش تشکر می‌کنیم.
