عکس و نوشته: امین امیری فر
مقدمه
بسیاری از خودروها در ابتدای ورود به بازار امید زیادی به کسب موفقیت دارند و با دیدن اولین نمونه هایشان در خیابان به نظر میرسد که به زودی سهم زیادی از بازار را به خود اختصاص خواهند داد، اما گاهی بر خلاف انتظار این اتفاق نمی افتد! مثلاً سوزوکی کیزاشی با توجه به ویژگی های فنی بسیار خوب و بستری که ویتارا برایش مهیا کرده بود و یا پژو 407 و سیتروئن C5 با آن همه موفقیت گذشته محصولات فرانسوی در ایران، همگی نوید پیروزی های بزرگ و استقبال گسترده را می دادند اما با چند اشتباه به ظاهر ساده (از جمله قیمت گذاری نامناسب، سیاست های اشتباه درعرضه و ...)، تمام رویاهایشان را نقش بر آب دیدند و مات و مبهوت شاهد موفقیت سایر خودروها، حتی انواع بی کیفیت تر یا گمنام تر از خودشان شدند! (البته در اینجا ما کاری به خودروهای ناموفقی مثل لوبو یا چری A15 نداریم و صحبتمان در مورد اتومبیل هایی است که پتانسیل پیروزی را داشتند اما شکست خوردند) یکی از این خودروها که بر خلاف انتظارات توفیق چندانی در کشور پیدا نکرد پروتون جن-2 نام داشت. اتومبیلی با ظاهر جوان پسند از برندی مالزیایی که توسط زاگرس خودرو قدم به کشورمان گذاشت و هرچند نسبت به رقبای قیمتی اش در آن زمان یعنی رنو (مگان) و هیوندای (آوانته) و سیرتوئن (زانتیا) گمنام به نظر می رسید اما دست خالی هم به میدان نیامده بود و به هیج عنوان رقیب از پیش بازنده ای محسوب نمی شد.
در واقع با تبلیغاتی که روی پشتوانه ی میتسوبیشی ژاپن و لوتوس انگلستان برای پروتون وجود داشت، در کنار حضور ولو کمرنگ جن-2 در بازار رقابتی اروپا و طراحی خاص و متفاوتش میتوانست نظر بسیاری از هموطنان را به سوی خود جلب کند و امیدوار بود که خاطره ی تلخ شکست مدل ویرا را از ذهن زاگرس خودرو محو نماید، که البته همانطور که گفتیم هرگز اینگونه نشد.
امروز با یکی از نمونه های کم کارکرد و سالم این محصول همراه شدیم تا ضمن یک بررسی کلی ببینیم اتومبیلی که در زمان ارائه موفقیت چندان زیادی در کشور نداشت آیا می تواند در نمونه های دست دوم، ما را از خرید صفر کیلومترهایی مثل ام وی ام 530، 315 یا پژو پارس و دست دوم هایی مثل آوانته، مگان یا زانتیا منصرف کرده و نظرمان را به سوی خودش تغییر دهد یا خیر؟
البته نمونه های تولیدی 2007 و 2008 قیمت پایین تری دارند اما سری وارداتی سال 2009 اکثراً با اختلاف قیمت نسبت به مدل های قدیمی تر در رده ی اتومبیل های 40 تا 50 میلیونی بازار قرار می گیرند. این اختلاف قیمت از آنجا ناشی می شود که بسیاری از این سری بدلیل پاره ای مشکلات با تاخیر سه چهار ساله ترخیص شدند و با وجود سن شناسنامه ای نسبتاً بالا، سالهای کمتری را بر روی آسفالت خیابان ها دویده اند و به اصطلاح چند سالی در حالت صفر کیلومتر خوابیده بودند! (البته برخی از 2008 ها هم با تاخیر یکی دو ساله ترخیص شدند اما این زمان برای 2009 ها بیشتر بوده) مثلاً همین مهمان امروز ما از وارداتی های سال 2009 است که در سال 2013 ترخیص شده و طبیعتاً قیمتی گرانتر از یک خودرو 6 ساله (و البته ارزانتر از اتومبیل 2 ساله) دارد، یعنی رقمی در حدود 44 میلیون تومان.
طراحی ظاهری
شاید برای بسیاری افراد (بخصوص آنهایی که دوران جوانی را پشت سر گذاشته اند) طراحی بدنه با ابهت بیشتر و به اصطلاح سنگین خودرویی مثل مگان صندوقدار در اولویت باشد ولی برای جوان ترها هاچ بک بودن اتومبیل نه تنها عیب نیست بلکه یک حسن بزرگ نیز محسوب می شود! این کلاس از خودروها با قابلیت مانور بالا در شهر به قول ماشین بازها خوراک شیطنت های خیابانی هستند و با توجه به امکانات خانوادگی محدودتر نسبت به انواع سدان به نوعی خودروی مخصوص مجردها به حساب می آیند و شاید هم همین امر باعث جذابیت و جلب توجه بیشتر آنها شده است! (البته امیدوارم همسرتان با خواندن این قسمت از مقاله شمارا مجبور به تعویض خودروی هاچ بک محبوبتان با یک سدان یا استیشن خانوادگی نکند!) اما این مورد تنها دلیل محبوبیت جن-2 در میان قشر جوان نیست و با یک نگاه کلی به بدنه ی اتومبیل و مشاهده ی طراحی اسپرت تمامی قسمت ها از جلوپنجره مشبک گرفته تا طراحی خاص چراغ ها، فرم سپرها و حتی آینه های جانبی کاملاً مشخص است که پروتون در مدل جن-2 چه قشری از مشتریان را هدف قرار داده است.
طراحی داخلی
طراحی اسپرتی جنتو به بدنه ختم نشده و در داخل کابین حتی با شدت بیشتر ادامه می یابد. فرمان سه شاخه که بی شباهت به خودروی اسپرتی مثل لوتوس الیزه نیست، صندلی های بلند یکپارچه مسابقه ای، آمپر های سفید و چیدمان متفاوت کلیدهای کنترل تهویه مطبوع در همان نگاه اول حس یک خودروی اسپرت ارزان قیمت را به بیننده القا می کنند. البته یک ساعت عقربه ای در قسمت بالایی دریچه های کولر قرار گرفته تا شاید حال و هوای داشبورد یک خودروی اقتصادی را به اتومبیلی لوکس نزدیک کند اما با اولین نگاه تفاوت این ساعت با چیزی که در خودرویی مثل پورشه 911 دیده ایم کاملاً مشخص است!
در کنار این نکات مثبت کاستی هایی هم وجود دارد. مثلاً در سمت شاگرد از درب داشبورد خبری نیست و برای مخفی یا دور از دسترس نگه داشتن وسایل شخصی باید به صندوق عقب مراجعه کنید. جنس داشبورد و تو دری ها خشک است و در مورد طراحی هم می توان گفت هرچند جن-2 موفق به القای حس اسپرت در داخل کابین شده اما نتوانسته این حالت را به خوبی خودروهایی نظیر مزدا 3 یا سراتو کوپ با چاشنی زیبایی تلفیق نماید.
اما در هر صورت، با نگاهی به قیمت این اتومبیل و در نظر داشتن رقبا باید اعتراف کنیم که طراحی داخلی و خارجی پروتون کاملاً قابل قبول است و حتی از نظر ظاهری نیم نگاهی هم به خودروهای کمی گرانتر از خودش می اندازد.
موتور و توانایی های حرکتی
بر خلاف ظاهر جسورانه و جوان پسند، در زیر کاپوت خبر چندان هیجان انگیزی برای دوست داران شتاب و سرعت نداریم! رو به رو شدن با یک موتور کوچک 1.6 لیتری (حجم دقیق 1597 سی سی) که قادر به تولید 110 اسب بخار قدرت در دور موتور 6000 است و در 4000 دور در دقیقه می تواند 148 نیوتن متر گشتاور در اختیار راننده قرار دهد، جسارتی که با دیدن ظاهر جنتو به ما دست داده بود را تا حدودی خنثی کرد.
البته خیلی هم ناامید نشوید، این اعداد و ارقام در کنار وزن 1185 کیلوگرمی پروتون و گیرباکس 5 سرعته دستی حرف هایی هم برای گفتن دارد و با شتاب صفر تا صد 11.2 ثانیه در مدل دنده ای (برخی منابع 10.5 ثانیه) می تواند خودروهایی مثل مگان و پژو 206 تیپ 5 را به رقابت دعوت کرده و با تکیه بر راندمان بهتری که نسبت به بسیاری از چینی های بازار دارد با همین موتور کوچک، خودروهای قوی تری مثل ام وی ام 530 و جیلی امگراند 7 را با فشار پدال گاز از شیشه ی کناری به آینه وسط منتقل نماید. هر چند با توجه به قشری که این اتومبیل را انتخاب می کنند شکست از سدان های خانوادگی و بدور از جذابیت های اسپرتی ظاهری مثل آوانته و زانتیا حس چندان خوبی برای راننده نخواهد داشت.
خوب پس به طور کلی با اسب بخار نه چندان بالای جن-2 دنده ای می شود کنار آمد و گاهی با فشردن پدال گاز لبخند رضایتی هم بر لب داشت، اما قسمت ناامید کننده ی ماجرا در مورد پروتون های اتوماتیک است که با گیرباکس 4 سرعته ی قدیمی برای رسیدن به سرعت 100 کیلومتر در ساعت به 13.5 ثانیه (برخی منابع 13 ثانیه) زمان احتیاج دارند. این عدد یعنی نه تنها این اتومبیل با آن ظاهر اسپرت و صندلی های مسابقه ای حتی برای پشت سر گذاشتن خودرویی در حد سمند طولانی شده ی ایرانخودرو! (یا همان سریر) مشکل دارد بلکه احتمالاً در سربالایی ها و سبقت گیری های جاده ای هم واکنش مناسبی به درخواست شتابگیری شما نشان نخواهد داد. با توجه به این صحبت ها باید گفت که علیرغم علاقه روز افزون مردم به خرید خودروهای اتوماتیک، در مورد جن-2 شخصاً مدل دنده ای را پیشنهاد می کنم.
ضمناً حداکثر سرعت اعلامی برای مدل دنده ای 190 (اتومات 185) اعلام شده که برای یک خودروی 1.6 لیتری عدد مناسبی است.
امکانات رفاهی و ایمنی
آپشن های این اتومبیل در زمان خود قابل قبول بودند ولی اگر بخواهیم با خودروهای امروزی بسنجیم (بخصوص چینی هایی که در هر قیمتی مثل نقل و نبات از آپشن های ریز و درشت استفاده می کنند) جای خالی برخی گزینه ها احساس خواهد شد. اما اگر علاقه ای به چینی ها ندارید با این قیمت و سن و سال سایر انتخاب ها هم امکانات کم و بیش مشابه جن-2 به شما ارائه خواهند داد.
از این امکانات می توان به ترمزهای مجهز به سیستم ضد قفل (ABS)، توزیع الکترونیکی نیروی ترمز (EBD)، کیسه هوای راننده و سرنشین جلویی، هر 4 شیشه بهمراه آینه های جانبی دارای قابلیت تنظیم برقی، کامپیوتر سفری، سنسور دنده عقب، رینگ های آلومینیومی 15 اینچی، مه شکن، سیستم پخش صوتی (که متاسفانه از فرمت MP3 پشتیبانی نمی کند)، دکمه های کنترل سیستم صوتی روی فرمان و ... اشاره کرد.
تجربه رانندگی
پشت فرمان پروتون Generation 2، یا همان جن-2 نشسته و موتور Campro، 1.6 لیتری را استارت می زنیم. صندلی راننده با وجود اینکه چندان نرم نیست، راحت است ولی بطور کلی به نظر می آید برای مسافرت های طولانی این حالت یکپارچه و نبود پشت سری قابل تنظیم باعث خستگی زودتر نسبت به صندلی های مبله معمولی شود. فرمان کوچک و خوشدست است و با توجه به ابعاد خودرو حس تسلط به اندازه ی کافی وجود دارد اما دید عقب بدلیل فرم خاص طراحی محدود می باشد و می بایست همواره از سالم بودن سنسورهای دنده عقب مطمئن باشید چون قطعاً به آنها احتیاج پیدا خواهید کرد!
قبل از هر چیز دنده را درگیر کرده و پا را تا انتها بر پدال گاز فشردیم تا شتابگیری این آسیایی جسور مورد آزمایش قرار گیرد. دنده ها کمی سفت تعویض می شوند ولی این سفتی آزار دهنده نیست، همانطورکه در بخش معرفی موتور عنوان شد شتاب پروتون نسبت به موتور 1.6 لیتری 110 اسبی راضی کننده است اما با حالت ایده آل و توقعی که از شکل و شمایلش میرود فاصله دارد. ضمن اینکه این شتابگیری با ورود صدای موتور (البته در حد معمولی) به داخل اتاق همراه بود.
بدلیل ضرایب گیرباکس و ویژگی های موتور این خودرو، جن-2 در دورهای پایین عملکرد کندی داشت اما با رسیدن به حدود 3500 دور در دقیقه ناگهان جان تازه ای گرفته و شما را برای چسباندن عقربه به ردلاین تشویق خواهد کرد. در واقع اگر میخواهید روند شتابگیری جن-2 بشکل مناسبی ادامه پیدا کند و در سربالایی ها نیازی به معکوس دادن های پیاپی نداشته باشید حتماً باید موتور را در دورهای بالا نگه دارید چرا که در غیر این صورت با تعویض دنده، شتاب با افت زیادی روبرو می شود. البته این ویژگی برای رانندگی معمولی مشکل خاصی ندارد اما در جایی مثل جاده های کوهستانی باعث افزایش مصرف سوخت خواهد شد. قطر دایره گردش پروتون کمی زیاد است اما فرمان پذیری آن در سرعت های بالا در کنار پایداری مناسب، حس اعتماد به نفس خوبی به راننده منتقل می کند. یکی از دلایل این هندلینگ خوب وجود استرس باری است که به صورت فابریک روی خودرو نصب شده. در واقع جن -2 توانسته حس لذت رانندگی را به کمک طراحی اسپرت، فرمانپذیری مناسب، پایداری بسیار خوب و ترمزهای قابل قبول به راننده هدیه دهد و در صورت وجود موتور قوی تر میتوانستیم حتی نمره ی بالاتری از این حیث به این کوچک مالزیایی بدهیم.
اما در مورد نرمی سیستم تعلیق، این اتومبیل راحتی تا حدودی فدای تعادل بهتر کرده و در برخورد با سرعت گیرها و دست انداز های وطنی! ضربات در اتاق احساس می شوند، هرچند با توجه به ذات اسپرتش می توان با دید ارفاق به این قضیه نگریست.
با توجه به سایز و کلاس بدنه نمی توان انتظارات خانوادگی زیادی از این خودرو داشت ولی به هر حال سری به نیم تنه عقبی زدیم تا ببینیم وضعیت چگونه است. فضای پای سرنشینان عقب نسبت به ابعاد خودرو قابل قبول و حداقل برای افرادی با قد متوسط مناسب می باشد اما بدلیل صندلی های بزرگ جلو و طراحی پنجره های کناری دید نفرات عقبی بسیار محدود شده و احتمالاً در مسیرهای طولانی از اینکه روی صندلی جلویی ننشسته اند خوشحال نخواهند بود! فضای صندوق عقب هم با در نظر گرفتن انتظاری که از این سایز خودرو داریم کار را راه می اندازد.
مصرف سوخت این خودروی آسیایی با رانندگی بدون تنش در اتوبان های خلوت می تواند تا کمتر از 6 لیتر در 100 کیلومتر کاهش یابد (هرچند تجربه ی مالک کمی بالاتر و در حدود 6.5 لیتر در اتوبان بیان شد که با توجه به نوع بنزین معمولی، ارتفاع از سطح دریا و موارد دیگر طبیعی است)، اما در شهر و یا شتابگیری ها با توجه به ویژگی های گیرباکس و موتور، اشتهای جن-2 برای نوشیدن مایع حیاتش به حدود 10 لیتر افزایش خواهد یافت. در حالت میانگین یا به عبارتی سیکل ترکیبی پروتون به ازای هر صد کیلومتر پیمایش مسیر به حدود 7 لیتر بنزین احتیاج دارد.
نکاتی در مورد این قبیل خودروها
به طور کلی داشتن خودوری که تعداد محدودی از آن در خیابان ها یافت می شود هم حس خوبی دارد و هم دردسر ساز است! از طرفی بدلیل تعداد کمتر، اتومبیلتان خاص و منحصر به فرد نسبت به رقبای قیمتی به نظر می رسد و حتی برای خود شما هم دیرتر از چشم خواهد افتاد اما از طرف دیگر به همان نسبت دریافتن قطعات یدکی و تعمیرکار متخصص هم محدودیت هایی وجود دارد. مثلاً در مورد همین پروتون کم شدن تعداد عرضه کنندگان قطعات یدکی تا حدودی بازار را انحصاری کرده و در نتیجه برای خرید برخی قطعات، بویژه آنهایی که مصرف محدود دارند (مثل برخی قسمت های بدنه) با قیمتهای سلیقه ای فروشندگان روبرو می شویم! البته هنوز در تهیه قطعات مصرفی عادی مثل لنت و فیلترها (بخصوص در شهر های بزرگ) مشکل خاصی وجود ندارد. ضمناً سرعت تبدیل اتومبیل به پول نقد برای این قبیل خودروها (نسبت به موارد اصطلاحاً بورس بازار) کمی کندتر است و هنگام فروش باید صبورتر باشید.
با توجه به خواب 4 ساله ی جن-2 امروز ما جا دارد نکته ای هم در مورد خودروهای خوابیده با کارکرد پایین اما سن بالا بگوییم. بسیاری از قطعات، صرف نظر از کیلومتر پیمایش بعد از چند سال فرسوده می شوند و نیاز به تعویض دارند، پس اگر خودرویی با سن بالا اما کارکرد بسیار پایین خریداری کردید برای تعویض لاستیک ها، تسمه ها و برخی موارد دیگر منتظر رسیدن کیلومتر به رقم پیشنهادی کاتالوگ نشوید. در صورتیکه صاحب قبلی اقدام به تعویض برخی قطعات و سیالات نکرده با مشورت یک مکانیک مجرب اقدامات لازم را انجام دهید تا با خیال آسوده از خودروی محبوب خود استفاده نمایید.
نتیجه گیری کلی
اگر به دنبال خودرویی پرقدرت با شتاب عالی و کابینی خانوادگی هستید همچنان اتومبیل هایی مثل هیوندای آوانته و سیتروئن زانتیا در این حدود قیمتی انتخاب های کامل تری به نظر می رسند (البته با توجه به تفاوت قیمت ها این نکته را هم در نظر داشته باشید که مثلاً با بودجه ی خرید یک آوانته با کارکرد بالای 100 هزار می توان یک جن-2 با کارکرد زیر 50 هزار خرید) و اگر به هر دلیلی از جمله سکونت در شهر های کوچک یا مشغله فراوان، خواهان گستردگی نمایندگی ها و در دسترس بودن قطعات یدکی باشید، باز هم بهتر است پروتون را فراموش کرده و انتخابتان را از میان دست دوم های اصطلاحاً رند بازار یا صفر کیلومترهای ایرانی و چینی انجام دهید (هرچند اگر مثل مهمان امروز ما، موفق به خرید یک نمونه ی سالم و کم کارکرد شدید، پروتون خیلی دیر به دیر گذرتان را به تعمییرگاه خواهد کشاند)، اما اگر به دنبال خودرویی منحصر به فرد هستید که بدلیل طراحی خاص و تعداد کم در خیابانها کمی جلب توجه کند و در عین حال از نظر فنی، کیفیت و لذت رانندگی نیز عملکرد قابل قبولی داشته باشد، قطعاً جن-2 نسبت به قیمت یک گزینه ی مناسب برای شما خواهد بود.
در پایان جا دارد از همکاری صمیمانه آقای مهدی فرشاد که وقت و اتومبیل خود را جهت تهیه مقاله در اختیار گروه خودروبانک قرار دادند تشکر نماییم.
