نوشته: امین امیری فر
عکس: کاظم احمدی
مقدمه
برای افرادی که جهت خرید خودرو بودجه‌ی حدود 25 میلیون تومان در نظر گرفته‌اند و در عین حال توقعشان از اتومبیل چیزی بالاتر از پراید، ام وی ام 110 یا تیبا صندوقدار است، چاره‌ای جز پذیرش ریسک بیشتر و خرید اتومبیل دست دوم باقی نمی‌ماند. از خودروهای کارکرده خیلی قدیمی که بگذریم، دست دوم‌های 5 و 6 ساله‌ی سالم زیادی با همین بودجه قابل خریداریست که از آن جمله میتوان به سمند، رانا، پژو 206، کیا ریو، تندر90 و پژو پارس اشاره کرد.
اینکه خرید خودروی صفر بهتر است یا دست دوم و در میان این همه اتومبیل کارکرده کدامیک ارزش بیشتری برای خرید دارد بحث مفصلی است که در یک مقاله کوتاه نمی‌گنجد اما امروز قصد داریم به بررسی کلی و مقایسه دو رقیب قیمتی یعنی کیا ریو و پژو پارس در میان دست دوم‌های سالم بازار (با حدود قیمت 25 میلیون تومان) بپردازیم تا مشخص شود کدامیک برنده‌ی رقابت خواهد بود و یا حداقل کدامیک برای چه سلیقه و نیازی مناسب‌تر میباشد. به این امید که سوالات افرادی که بین خرید این دو تردید دارند، پاسخ داده شود.
نگاه کلی به پارس و ریو
پژو پارس (که در ابتدا با نام پرشیا به بازار ارائه شد و هنوز هم در بین نیمی از مردم با همین نام خطاب میشود)، حاصل فیس‌لیفت موفق پژو 405 بود که در زمان خود با قیمتی بسیار بالا توسط ایران خودرو ارائه و یکی از لوکس‌ترین اتومبیل‌های ایرانی لقب گرفت! البته در آن سال‌ها محدودیت بازار داخلی بسیار بیش از زمان حال بود و پس از مدت کوتاهی با ورود اتومبیل‌هایی نظیر سیتروئن زانتیا و نیسان ماکسیما، پژو پارس از یک خودروی لوکس به اتومبیلی معمولی تنزل درجه پیدا کرد ولی همچنان به لطف طراحی مناسب و کیفیتی که گفته می‌شد کمی از 405 های وطنی بالاتر است، توانست جایگاهش را در میان مردم حفظ کرده و حتی همین امروز برخی افراد، خرید نمونه‌ی صفر کیلومتر آن را به رقبای مختلف از جمله چینی‌های پر زرق و برق بازار ترجیح می‌دهند.
در سمت دیگر میدان کیا ریو قرار گرفته. اتومبیلی از یک کمپانی خوشنام کره‌ای که توسط سایپا با هدف پر کردن فضای خالی بین پراید و زانتیا قدم به بازار تشنه‌ی ایران گذاشت اما علیرغم جایگاه مناسبی که در میان مردم برای خود دست و پا کرده بود، در سال 91 از خط تولید خارج شد و اکنون مدلهای جدید آن (که البته هیچ شباهتی با محصول قدیمی مونتاژ ایران ندارند) بصورت وارداتی و البته با قیمتی بسیار بیشتر از ریو سایپا به فروش می‌رسند و طرفداران مدل قدیمی چاره‌ای جز خرید نمونه‌های دست دوم این محصول نخواهند داشت.
طراحی ظاهری
بدنه پارس با یک فیس‌لیفت هوشمندانه روی اتاق پژو 405 بوجود آمد. تغییر چهره‌ای موفق که خودرو پیر فرانسوی را از حالت خشک و ساده‌ی قبلی خارج و در حرکتی رو به جلو آن را به چهره محصول جذاب‌تر پژو، یعنی 406 نزدیک نمود.
البته جذابیت این طرح بیشتر مربوط به همان سال‌ها می‌شد و در حال حاضر که چشمانمان به طراحی سیال و چشم نواز خودروهای امروزی عادت کرده بدنه پارس شکل کاملاً معمولی به خود گرفته است ضمن اینکه تولید زیاد و حضور طولانی مدت این محصول در کشومان موجب شده با چهره‌ای تکراری مواجه باشیم. هرچند باید اعتراف کرد هنوز هم در مقابل برخی رقبا (به عنوان مثال تندر90، سمند سورن و یا ام‌وی‌ام 530) در زیبایی حرف هایی برای گفتن دارد.
حالا نگاهی به خودروی رقیب یعنی ریو می‌اندازیم. در اوایل ارائه این محصول کمی طول کشید تا مردم با طراحی متفاوت این اتومبیل کوچک شهری کنار بیایند. در واقع وقتی به بدنه ریو نگاه می‌کنیم نه میتوان از کلمه‌ی زیبا و چشم‌نواز استفاده کرد و نه آن را زشت و بدترکیب دانست! طراحی خاص درب موتور و صندوق عقب در کنار چراغ‌هایی که تا بالای کاپوت کشیده شده‌اند برای مردمی که سال‌ها به طرح‌های ساده اما روتین عادت کرده بودند کمی غیر عادی به نظر می‌رسید. ضمن اینکه این طراحی در جایی ما بین محافظه‌کاری و طرح‌های آینده نگرانه بلاتکلیف است و در نتیجه چهره‌اش نه ساده و سنگین از آب درآمده و نه مدرن و هیجان‌انگیز! البته پس از گذشت مدتی، وقتی به طراحی خاص بدنه ریو عادت کردید جنبه‌های مثبت آن هم قابل رویت می‌شوند. به عنوان مثال طراحی کلیه قسمت‌های بدنه این اتومبیل کره‌ای با یکدیگر هماهنگی مناسبی دارند و یا حداقل نسبت به برادرش هیوندای ورنا چهره‌ای جوان پسندانه‌تر به نمایش گذاشته است. در هر صورت با اینکه این خودروی کوچک آسیایی از نظر طراحی نمره‌ی قبولی را با توجه به سن و سال و قیمتش بدست می‌آورد ولی به طور کلی نمی‌توان امتیاز خیلی بالایی از این حیث به ریو داد.
در مقایسه با پارس باید گفت که هرچند بحث زیبایی تا حد زیادی سلیقه‌ای است و کیا ریو بدلیل تعداد کمتر در خیابان‌ها کمی خاص‌تر به نظر می‌رسد اما در حالت کلی امتیاز برتر در طراحی نصیب پژو پارس خواهد شد. چراغ‌های کشیده، سپرها و جلو پنجره اسپرت با ظاهری خشمگین‌تر و با ابهت بیشتر نسبت به ریو که با چراغ‌های نیم دایره و دهانی نیمه باز چهره‌ای با مزه اما کم جذبه را به بیننده القا میکند از جمله دلایل ما برای دادن این برتری به گربه سان ایرانی/فرانسوی بود.
طراحی داخلی
با دیدن تغییرات ظاهری مناسب در پارس توقع میرود با ورود به کابین هم با یک حرکت رو به جلو نسبت به 405 روبرو شویم ولی در واقع به غیر از استفاده از طرح چوب در برخی قسمت‌ها و فرمان چهار شاخه و چند مورد جزئی دیگر، تفاوت محسوسی با داشبود قدیمی محصول ارزان قیمت ایران خودرو یعنی 405 (و یا حتی پژو RD و روا) به چشم نمی‌آید و این مسئله برای شخصی که مبلغی بسیار بیشتر پرداخت کرده تا خودرویی از همه نظر بهتر دریافت کند کمی ناراحت کننده به نظر می‌رسد. در حقیقت طرح این کابین به چند دهه قبل باز می‌گردد و فضایی کاملاً قدیمی را برای سرنشینان تداعی میکند.
درست است که داشبورد پارس حرف چندانی برای گفتن نداشت اما رقیبش هم نتوانست از این فرصت بدست آمده برای رسیدن به برتری استفاده کند چرا که ریو نیز از این حیث وضعیت مطلوبی ندارد. با وارد شدن به داخل کابین ریو با داشبوردی ساخته شده از پلاستیک خشک روبرو می‌شویم که نه تنها با کیفیت به نظر نمی‌رسد بلکه در طراحی آن نیز هیچ خلاقیتی بکار نرفته است. طراح با خطوط بسیار ساده و بدور از هر گونه هیجانی صرفاً ادوات را سر جای خود قرار داده تا حاصل کار چیزی جز یک داشبورد ساده (و البته کاربردی) نباشد.
از نظر طراحی داخلی هرچند داشبود قدیمی پارس چندان چنگی به دل نمیزد و برتری زیادی نسبت به ریو نداشت اما استفاده از متریال نرمتر و با کیفت‌تر باعث شد در این مورد هم برتری را به محصول ایران خودرو دهیم تا ریو فعلاً دست خالی بماند.
(نکته: با توجه به اینکه پژو پارس دست دوم هم قیمت با کیا ریو در مدلهای با داشبود قدیمی موجود است بررسی داشبورد جدید پارس را به فرصتی دیگر موکول مینماییم.)
خوب تا همین جای کار نتیجه بررسی 2 هیچ به نفع پارس شده! اما هنوز رقابت به پایان نرسیده و فرصت زیادی برای خودنمایی ریو باقیست.
موتور و توانایی های حرکتی
پژو پارس مورد تست از نوع معمولی با موتور XU7 با حجم 1761 سی‌سی و 8 سوپاپ است که توان تولید 100 اسب‌بخار قدرت در دور موتور 6000 و 153 نیوتن‌متر گشتاور در دور موتور 3000 را دارد. اما در سمت دیگر کیا ریو با موتور کوچکتر 1493 سی‌سی ولی با 16 سوپاپ قرار گرفته که 97 اسب بخار قدرت در دور 5500 و 135 نیوتن‌متر گشتاور در دور 4500 را در اختیار راننده قرار می‌دهد. ضمناً هر دو خودرو دارای گیرباکس دنده‌ای 5 سرعته (6 دنده) هستند.
در واقع با این اعداد و ارقام، اعلام برنده‌ی قطعی کمی دشوار است. چراکه حجم بالاتر موتور پارس در مقابل 8 سوپاپ بیشتر ریو و گشتاور بالاتر پژو نیز در برابر وزن سبک‌تر کیا به چالش کشیده میشود تا با در نظر گرفتن سایر متغیرها از جمله ضرایب گیرباکس متفاوت، رقابتی نزدیک بین این دو اتومبیل بوجود آید.
با توجه به دست دوم بودن خودروهای مورد تست و اینکه بدون دستگاه داینو نمی‌توانیم بفهمیم هر کدام در این سال‌ها چند اسب را بنا بدلایل مختلف (از جمله نگهداری نامناسب) فراری داده‌‌اند به اعداد اعلامی توسط کارخانه بسنده می‌کنیم.
شتاب اعلامی کارخانه برای رسیدن به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت با پژو پارس 11 ثانیه (برخی منابع 11.5) و برای ریو 11.3 ثانیه (برخی منابع 12) بیان شده که در کنار حداکثر سرعت 190 پارس و 175 ریو از برتری نسبی نماینده ایران خودرو حکایت دارد هرچند بعید به نظر می‌رسد که کسی بدلیل چند دهم ثانیه شتاب ضعیف‌تر از خرید اتومبیل مورد علاقه خود پشیمان شود.
استهلاک
همه‌ی ما جمله‌ی معروف "اتومبیل من خوب یا بد درآمده" را شنیده‌ایم! جمله آشنایی که تنها بیانگر یک نکته است: "کیفیت متغیر، در محصولات تولید/مونتاژ شده در داخل کشور" شخصاً افرادی را می‌شناسم که در مدت چند سال استفاده از پژو پارس زحمتی جز تعویض قطعات مصرفی نداشته‌اند و برخی دیگر از همان سال اول از کیفیت پایین و خرابی‌های پژو پارس خود شکایت میکردند! این قضیه در مورد کیا ریو مونتاژ ایران هم تا حدودی وجود دارد اما به نظر می‌رسد برخلاف کیفیت ظاهری پایین ریو که در بخش طراحی داخلی به آن اشاره کردیم در مورد ماندگاری و کم استهلاکی اتومبیل، کیا به لطف استفاده از درصد بیشتری از قطعات وارداتی، با ثبات بیشتر در کیفیت، عملکرد قابل قبول‌تری داشته است. در سوالی که از تعدادی از دارندگان ریو و پارس پرسیده شد هم به نظر می‌آید خودرو ریو کم استهلاک‌تر از پارس بوده و درصد بیشتری از مشتریان خود را از این بابت راضی نگه داشته است. حتی بسیاری معتقدند بهترین برگ برنده کیا ریو مثل هیوندای ورنا در کم استهلاکی و کم آزاری این خودرو است (هرچند لازم است اشاره کنیم که با توجه به کوچک بودن جامعه آماری در نظر گرفته شده نمی‌توان با اطمینان صد در صد در این مورد نظر داد).
مصرف سوخت
در دوران بنزین 100 تومانی، کم مصرف بودن یک خودرو معیار چندان مهمی برای انتخاب به حساب نمی‌آمد ولی در حال حاضر که هر لیتر بنزین معمولی قیمتی برابر 1000 تومان دارد، این مورد (بخصوص برای طبقه متوسط به پایین) به یک فاکتور اساسی در هنگام انتخاب اتومبیل بدل شده. هر چند مشخص است که از این حیث ریو شرایط بهتری خواهد داشت اما اجازه بدهید ببینیم این برتری تا چه اندازهای محسوس است.
در شرایطی که خودرو کیا ریو با موتور کوچک تر و 16 سوپاپ به ازای هر صد کیلومتر پیمایش مسیر در سیکل ترکیبی به حدود 7 لیتر سوخت نیاز دارد، خودروی پارس با مصرفی در حدود 9.1 لیتر در صد کیلومتر (برخی منابع 9.5 لیتر) خودرویی کاملاً پر مصرف به نظر می‌رسد (البته ناگفته نماند که در مدل TU5 و یا موتور XU7/L4 که روی پارس ELX استفاده شده، مصرف پایین‌تر و کمی به ریو نزدیک میشود).
با توجه به توضیحات بالا و با یک محاسبه‌ی سرانگشتی برای فردی که ماهانه 2 هزار کیلومتر از خودرو استفاده میکند انتخاب ریو نسبت به پارس XU7 صرفه جویی سالانه حدود 500 هزار تومان در پی خواهد داشت که مبلغ قابل توجهی است!
امکانات رفاهی
هر دو اتومبیل با داشتن امکانات ابتدایی مثل فرمان هیدرولیک، تهویه مطبوع دستی، شیشه بالابرهای برقی برای همه‌ی درب‌ها، قفل مرکزی و مواردی از این قبیل خودروهای مجهزی به نظر نمی‌رسند اما پژو پارس با داشتن چند آپشن اضافه مثل مه‌شکن جلو، دماسنج، آیینه‌های جانبی برقی، زیرآرنجی عقب و ... کمی خود را بالاتر از ریو قرار داده است.
(البته ریو در مدل‌هایی مجهز به گیرباکس اتوماتیک، ایربگ راننده و یا ترمز ضد قفل (ABS) هم در بازار یافت میشود و همچنین پارس نیز در انواع مدلهای تکامل یافته‌تر با امکانات بهتر مثل ایربگ و ABS و گیرباکس اتومات و ... در بازار موجود است که با قیمت کمی بیشتر می‌توانند انتخاب‌های کامل‌تری، نسبت به مهمانان امروز ما باشند)
تجربه رانندگی
با وجود اینکه معمولاً خودروسازان کره‌ای به نداشتن حس لذت رانندگی پشت فرمان متهم می‌شوند کیا ریو نسبت به کلاس و رده‌ی قیمتی‌اش شما را ناامید نخواهد کرد. فرمان نرم و خوش دست در کنار موتوری سر حال و واکنش پدال گاز مناسب شرایط را برای یک رانندگی لذت بخش فراهم نموده. در شروع حرکت دنده‌های یک و دو گیرباکس به سرعت پر شده و از شما دنده‌ی سبک‌تری طلب میکنند. شتابگیری در سرعتهای بالای 100 هم نسبت به موتور 1.5 لیتری و توقعی که از این انجین کوچک و کم مصرف میرود قابل قبول است. صندلی‌های کیا کمی سفت هستند اما با این حال سرنشینان جلویی حس نسبتاً راحتی خواهند داشت. بدنه‌ی جمع و جور ریو باعث میشود در خیابان‌های شلوغ تسلط کافی بر ابعاد خودرو داشته باشید و عبور از میان ماشین‌ها (که البته خودروبانک این کار را توصیه نمیکند!) و یا جا کردن ماشین در فضاهای کوچک پارک با این کره‌ای کم ادعا آسان به نظر می‌رسد.
البته در کنار این نکات مثبت مشکلاتی هم هست! مثلاً صدای موتور با افزایش دور به شدت به داخل کابین نفوذ میکند، فضای سرنشینان عقب چندان تعریفی ندارد و سیستم تعلیق نیز هرچند در دست اندازهای کوچک عملکرد قابل قبولی دارند اما در مواجهه با سرعت گیرهای بزرگ یا چاله‌های کمی عمیق‌تر ضربات را به سرنشینان منتقل میکنند. باتوجه به وزن بیش از یک تن و ارتفاع کم ریو توقع داریم در سرعتهای بالا حس آرامش در پشت فرمان حفظ شود اما حس سبکی این خودرو در سرعتهای زیاد کمی بیش از انتظار ما بود. ضمناً عملکرد ترمزها هم حداقل در نمونه‌ی مورد تست که فاقد سیستم ABS است کاملاً متوسط ارزیابی شد. شاید یکی از نکات منفی ریو مونتاژ شده در کشور استفاده از رینگهای 13 اینچی است که برای این خودرو کمی کوچک به نظر می‌رسد و میتوان با هزینه‌ی نه چندان زیاد و تعویض با سایز 14 (که استاندارد این خودرو هم همین سایز است) به بهبود سواری و کاهش برخی مشکلات اشاره شده، کمک کرد.
اما پژو پارس سواری متفاوتی با ریو دارد. البته برای فردی که قبلاً با پژو 405 رانندگی کرده و اکنون برای اولین بار پشت فرمان محصول گران‌قیمت‌تر ایران خودرو می‌نشیند تجربه‌ی چندان جدیدی در کیفیت سواری اتفاق نخواهد افتاد! اما در مقایسه با ریو فضای کابین در پارس کمی راحت‌تر است، سرنشینان عقب فضای پای بیشتری در اختیار دارند و علیرغم توانایی‌های حرکتی تقریباً مشابه بدلیل نفوذ کمتر صدای موتور (که البته خیلی هم رضایت بخش نیست اما نسبت به ریو شرایط کمی بهتری دارد) آرامش بیشتری در داخل پژو پارس برقراراست. فرمان اتومبیل کمی سفت‌تر از ریو است اما حس امنیت و پایداری بیشتری در سرعتهای بالا در این اتومبیل احساس میشود و عملکرد سیستم تعلیق و ترمزها نسبتاً مناسب است هرچند که باز هم با حالت ایده‌آل فاصله دارد. ظرفیت باک پارس 70 لیتر میباشد که 25 لیتر از ریو بالاتر است اما بیشتر این برتری حجمی صرف اشتهای زیاد موتور قدیمی پژو خواهد شد هرچند با این وجود همچنان مسافت بیشتری را با یک بار سوختگیری (بخصوص در سفرها) خواهد پیمود.
در مورد ابعاد همانطورکه با یک نگاه هم میتوان تشخیص داد پژو کمی بزرگتر است و اگر بخواهیم دقیق‌تر بیان کنیم طول، عرض و ارتفاع پارس به ترتیب 4498، 1704، 1410 میلیمتر و برای کیا ریو 4240، 1680، 1420 میلیمتر میباشد.
نتیجه گیری
حتی با بررسی کلیه جوانب هم نمی‌توان یکی از این دو خوردو را برنده‌ی قطعی این مقایسه دانست. چراکه سلایق متفاوت و ضریب اهمیت هر قسمت از اتومبیل برای افراد مختلف متفاوت است. مثلاً ممکن است ضریب اهمیت کم مصرف بودن برای فردی بسیار مهمتر از جاداری اتاق باشد و یا برعکس.
اما در شرایط مساوی و در نظر گرفتن سلیقه‌ی عمومی باید بگوییم پژو پارس با اختلاف کمی برنده‌ی این رقابت شد. در حقیقت خودرو کیا ریو دنده‌ای در زمان تولید رقیب قیمتی پژو 405 بود که هر دو قیمتی پایین‌تر از پارس داشتند و ریو هم می‌توانست از نظر طراحی و امکانات حرف‌های بیشتری در مقابل این رقیب داشته باشد، اما بعد از خروج ریو از خط تولید و کمیاب شدن نمونه‌های مدل بالا، محصول محبوب سایپا با افزایش قیمت در نمونه‌های دست دوم مواجه شده و گریزی به رده‌ی قیمتی پژو پارس زده است. درنتیجه علیرغم تمام نکات مثبت و قابل احترام ریو، در برخی موارد مثل آپشن و زیبایی در رقابت با پارس کمی جا می‌ماند؛ هرچند که به هیچ عنوان نمی‌توان آن را رقیبی از پیش بازنده دانست.
اگر از یک زاویه دیگر به مقایسه بنگریم میتوان گفت ریو با موتور کم مصرف و ماندگاری بالای قطعات در کنار ابعاد کوچکتر و درنتیجه قدرت مانور بالا در شهرهای شلوغ، برای خانواده‌های کم جمعیت که بیشتر استفاده‌ی درون شهری دارند خودروی مناسب‌تری است اما برای خانواده‌های پر جمعیت‌تر و افرادی که بیشتر اهل مسافرت با خودروی شخصی هستند و یا خریدارانی که به چند آپشن و یا زیبایی اهمیت بیشتری می‌دهند، پارس می‌تواند انتخاب بهتری باشد.
در پایان جا دارد از خانم فضیلت‌نژاد که گروه خودروبانک را در تهیه این مقاله یاری دادند تشکر و قدردانی نماییم.
