عکس: مصطفی حسن‌بیگی
نوشته: سجاد حیدری و محسن آل‌طه
مقدمه
در تمامی بازارهای مهم جهانی، بهای بالای بنزین، کم بودن مالیات پرداختی با توجه به میزان تولید آلایندگی و دید بلندمدت دولت‌ها و جامعه باعث شده تا خودروهای هیبریدی از جایگاه خاصی برخوردار باشند. اما در ایران اوضاع دیگری حکم فرماست، بنزین ارزان عرضه میشود، میزان آلایندگی تولید شده در خودروهایی که مجوز واردات می‌گیرند، فاکتوری فراموش شده است و حفظ محیط زیست هم (البته در بازار خودرو) شعاری بیش نیست! اما این روند به آهستگی در حال تغییر است و نه تنها دولت تسهیلاتی را هرچند اندک برای ورود خودروهای بسیار کم مصرف در نظر گرفته بلکه زمزمه‌هایی برای اعطای امتیازهای خاص ترددی به این خودروها در شهرهای کلان به گوش می‌رسد. همین چشم انداز کافی است تا بزرگ‌ترین و معروف‌ترین تولیدکننده خودروهای هیبریدی در جهان، کارت برنده خود را از همین اول وارد بازار کند تا شاخ و شانه‌ای سنگین برای دیگر رقبا بکشد و گربه را دم حجله بکشد!
وقتی اسم خودروی هیبریدی می‌آید، اولین نامی که به ذهن می‌رسد، تویوتا پریوس (Prius) است. ژاپنی پرادعایی که سال‌های متوالی به تنهایی عنوان پرفروش‌ترین خودروی هیبریدی در جهان را به دوش می‌کشد و قابلیت‌های آن در تمامی بازارها اثبات شده و انکارناپذیر است. حال قرار است پای این خودروی پرآوازه، به زودی خیابان‌های کشور را لمس کند تا شاید بتواند آلودگی همیشگی کلان شهرها را التیام بخشد.
از آنجاییکه با یک خودروی معروف در سطح جهانی روبرو هستیم، گروه خودروبانک سریعاً خود را به اولین نمونه وارد شده رساند و با آن تجربه‌ای چند ساعته داشت تا از نزدیک با پریوس خوشنام آشنا شود.
هیبریدی چیست؟
خودروهای هیبریدی خودروهایی هستند که برای حرکت کردن از ترکیب دو یا چند منبع متفاوت قدرتی استفاده می‌کنند. انواع خودروهای هیبریدی وجود دارند که از سوخت‌های متفاوتی نظیر گازهای پروپان، سی‌ان‌جی، هیدروژن یا انرژی خورشیدی برای تولید قدرت پیش برنده خود استفاده می‌کنند. نوع تکنولوژی‌های بکار رفته در طراحی و ساخت اینگونه سیستم‌ها با توجه به شرکت سازنده، متفاوت هستند. به طور کل می‌توان خودروهای هیبریدی را به عنوان خودرویی دوگانه با قدرت ترکیبی بین یک موتور درون سوز و یک موتور الکتریکی معرفی کرد که تنها با سوخت گیری موتور بنزینی، موتور الکتریکی هم توسط انرژی حرکتی موتور شارژ شده و با حرکت هر دو با هم یا تنها موتور الکتریکی، باعث صرفه جویی در مصرف سوخت و کاهش گازهای آلاینده محیط زیست می‌شوند.
موتورهای الکتریکی برای بازیابی انرژی مصرف شده خود از نیروی دورانی پیشرانه درون سوز و همچنین در جهت بهینه کردن مصرف سوخت موتور درون سوز هم از انرژی جنبشی حاصله از ترمزها و همچنین حرکت در سرازیری‌ها به نفع خود استفاده کرده و آن‌ها را تبدیل به انرژی الکتریکی کرده و در باتری‌ها ذخیره می‌کند.
پیشرانه تویوتا پریوس از نظر ساختار هیبریدی هم جز دسته موتورهای هیبریدی سری- موازی است پیشرانه درون سوز آن با یک قطعه مکانیکی به طور مستقیم با چرخ‌ها در ارتباط بوده و در طرف دیگر توسط به یک ژنراتور جهت شارژ مجدد باتری‌ها متصل شده است.
برای آشنایی بیشتر با کارکرد خودروهای هیبریدی می‌توانید این مقاله را مطالعه کنید.
طراحی خارجی
بگذارید اول کار خیالتان را راحت کنیم، در طراحی پریوس دنبال چیز متحیر کننده و عجیب و غریب نباشید، چون تویوتا از همان ابتدا سیاست طراحی آیرودینامیکی را جهت کمترین مصرف سوخت و بهره‌وری بهتر آن، برای پریوس در پیش گرفته است و طراحی کلی همچنان طراحی اصلی مدل‌های پیشین را حفظ کرده است، ولی این بدین معنا نیست که تویوتا کلاً قید زیبایی خودرو را زده باشد.
اگر خوب به طراحی جلویی خودرو دقت کنیم، سپر جلو به همراه ورودی‌های هوای رادیاتور با پرژکتورهای گردی روی آن و همچنین چراغ‌های مه‌شکن اطراف سپر، خیلی خوب و قابل قبول طراحی شده‌اند، چراغ‌های جلو با وجود قابی آیرودینامیکی، طراحی خوبی دارد و برای خودرویی که هدف اصلی آن مصرف سوخت بوده رضایت کننده است.
جلوپنجره کوچک میان دو چراغ خودرو نیز با دو ورودی کوچک هوا، آدم را به یاد شخصیت‌های سبیل باریک فرانسوی می‌اندازد که ظاهر جالبی را از نمای جلو به نمایش گذاشته، و همچنین نشان بزرگ تویوتا با پس زمینه‌ای آبی رنگ، رنگ و بوی تازه‌ای به نمای جلویی خودرو بخشیده است.
در اطراف خودرو نیز تویوتا آینه‌های بزرگ و خوش استیلی بکار گرفته که روی آن‌ها چراغ‌های راهنما نیز نصب شده است.
بر روی محورهای خودرو هم تویوتا به طور دلخواه دو نوع رینگ 15 اینچی و 17 اینچی را در نظر گرفته که با نصب رینگ‌های 15 اینچی، فاصله میان چرخ با گلگیرها بیش از اندازه افزایش می‌یابد و نمای ناخوشایندی را به تصویر می‌کشد. اگر از آن دسته از افرادی هستید که در کنار قابلیت و کارایی، کمی هم به ظاهر خودرویتان اهمیت می‌دهید، پیشنهاد میکنیم حتما از رینگ‌های 17 اینچی بر روی چرخ‌های خودروی خود استفاده کنید تا هماهنگی میان اجزا بهتر به چشم آید اما این نکته را مدنظر داشته باشید که این مدل رینگ‌ها در راستای کم شدن مصرف سوخت و همچنین پایین بودن قیمت تمام شده روی پریوس استفاده شده و قطعاً استفاده از رینگ‌های بزرگ کرومی برای تویوتا کاردشواری نبوده است!
شاید با نگاه کردن برای اولین بار به عقب پریوس جا بخورید و خودرویی را با طراحی اینچنینی ندیده باشید و حتی شاید بعضی‌ها از طراحی این قسمت خوششان نیاید! البته ناگفته نماند که تویوتا در عقب هم همچون دیگر قسمت‌ها در مقوله آیرودینامیکی خوب کار کرده و با قالب گیری باله مانند درب عقب، هم نیروی پایین برنده برای ثبات بیشتر را فراهم کرده و هم تاثیر بسزایی در ضریب آیرودینامیکی خودرو گذاشته است.
طراحی داشبورد و کابین
طراحی داخلی تویوتا پریوس برخلاف طراحی خارجی، در عین سادگی خیلی خوب و دلنشین طراحی شده است ولی قطعاً به خوبی تویوتا کمری هیبریدی و یا RAV4 نیست. در مقابل راننده یک فرمان چهار پایه پلاستیکی مجهز به کلیدهای کروز کنترل و کلیدهای سیستم صوتی قرار گرفته است، ولی مجموعه صفحه کیلومتر به صورت کشیده و تماماً الکترونیکی به بالای داشبورد همچون تویوتا یاریس نسل قبل منتقل شده است.
در مرکزیت داشبورد و بر روی کنسول مرکزی هم در بالاترین نقطه، خروجی‌های سیستم تهویه مطبوع اتاق و پایین‌‌تر از آن هم صفحه نمایشگر 6.1 اینچی لمسی کنسول قرار گرفته و در زیر آن نیز کلیدهای کاربردی با چیدمان صحیح و منظم نصب شده‌اند. در مقابل سرنشین جلو همچنین تویوتا دو محفظه ذخیره سازی درب دار را تعبیه کرده است.
گفتنی است که این بخش طراحی به طور سختگیرانه بررسی و نگارش شده است و شاید چهره پریوس برای بسیاری اصلاً جذاب و زیبا به نظر نرسد. به طور کلی تویوتا این خودرو را برای کسانی که به جیبشان بیشتر از دیدشان اهمیت می‌دهند تولید کرده است، اگر شما هم فکر می‌کنید جزو این دسته از افراد هستید که دوست ندارند ماهیانه هزینه‌های زیادی را صرف خرید سوخت کنند و در عوض به وسیله‌ای نیاز دارید که کارهای شما را پیش ببرد، گزینه مناسبی به نظر می‌رسد.
دسته دنده کجاست؟
یک موضوعی که با وارد شدن به داخل کابین متوجه شدیم این بود که دسته دنده خودرو روی آن نصب نشده بود و تنها یک میله در این قسمت بود! از هماهنگ کننده این تست موضوع را جویا شدیم و جواب عجیبی شنیدیم! ایشان گفتند که بعضی تماشاگرنماها(!) زمانیکه در نمایشگاه برای مشاهده داخل خودرو سوار آن می‌شوند، زحمت می‌کشند و این دسته دنده را با خودشان به منزل می‌برند تا به عنوان یادگاری از آن نگه داری کنند! لذا نمایشگاه برای اینکه به تعداد کافی دسته دنده برای این نوع تماشاگران ندارد مجبور است تمامی آن‌ها را باز و پیش خود نگه دارد و این دسته دنده‌ای که در عکس‌ها مشاهده می‌کنید، برای خودروی دیگری است و برای خالی نبودن عریضه در روز تست روی آن قرار دادیم!
از همین تریبون از تمامی این هموطنان دلسوز تقاضا داریم لااقل یکی از این نمونه‌ها را روی خودروها باقی بگذارند تا بقیه نیز بتوانند متوجه شوند که نوع دسته دنده و فرم و شکل آن چگونه است!
امکانات رفاهی و ایمنی
در این بخش تویوتا طیف وسیعی از امکانات رفاهی و کاربردی را برای پریوس در نظر گرفته که از مهم‌ترین آن‌ها در بیرون از خودرو می‌توان به مواردی همچون چراغ‌ها و پروژکتورهای جلو مجهز به سیستم روشن و خاموش شدن خودکار، پاک کننده یا شیشه شور چراغ جلو، چراغ‌های مخصوص روز، آینه‌های برقی مجهز به گرمکن، پنل‌های خورشیدی سقفی، رینگ‌های 15 و 17 اینچی آلیاژی 5 پره‌ای و برف پاکن شیشه عقب و همچنین در داخل خودرو هم به سیستم کنترل آب و هوا، صفحه نمایشگر 6.1 اینچی لمسی مجهز به سیستم صوتی JBL با شش بلندگو استریو با ورودی‌های USB و بلوتوث و GPS و... اشاره کرد.
علاوه بر تجهیزات رفاهی، تویوتا در بکارگیری سیستم‌های ایمنی هم کوتاهی نکرده و انواع و اقسام سیستم‌ها و تجهیزات ایمنی نظیر سیستم کنترل پایداری (VSC)، سیستم کنترل کشش (TRAC)، سیستم ترمز ضد قفل (ABS)، سیستم توزیع الکترونیکی نیروی ترمزها (EBD)، سیستم کمک ترمز (BA)، تکنولوژی توقف هوشمند (SST)، سیستم هشدار برخورد از جلو، سیستم هشدار خروج از جاده، سیستم جلوگیری از تصادفات احتمالی در صورت اقدام نکردن راننده، سیستم خودرویاب در صورت سرقت اتومبیل و همچنین چهار نوع کیسه هوای ایمنی زانویی، جلویی، جانبی و پنجره‌ای برای تمامی سرنشینان در جای جای خودرو گنجانده است. مضاف بر این‌ها، تویوتا سیستم‌های کاربردی را هم برای استفاده بهتر از خودرو در نظر گرفته که سیستم مانیتورینگ فشار باد تایرها (TPMS)، سیستم‌های ناوبری و ایموبلایزر در این فهرست جای گرفته‌اند.
لذا باید گفت که از نظر سطح تجهیزات و امکانات پریوس در سطح بسیار بالایی قرار دارد و از نظر ایمنی نیز از بهترین تکنولوژی‌های روز دنیا بهره می‌برد.
مشخصات فنی
4480 میلی متر طول، 1745 میلی متر عرض و 1491 میلی متر ارتفاع، ابعادی هستند که تویوتا برای اجرای پروژه پریوس در نظر گرفته است که برای ثبات و پایداری آن و صد البته راحتی بیشتر سرنشینان فاصله دو محور با یکدیگر را 2700 میلی متر در نظر گرفته و بر روی محورهای جلو سیستم تعلیق مستقل مک‌فرسون و بر روی محورهای عقب هم سیستم تعلیق استاندارد را نصب کرده است.
فرمان برقی هم جز گزینه‌هایی است که تویوتا برای هدایت بهتر خودرو و همچنین راحتی بیشتر راننده بر روی چرخ‌های جلو نصب کرده است، اما از عمده مشکلات اساسی این سیستم می‌توان به تنها برقی بودن آن اشاره داشت که در صورت قطع مدار الکترونیکی آن می‌تواند راننده را غافل گیر کرده و حادثه آفرین باشد، ولی تویوتا برای چنین شرایطی یک جعبه فرمان کوچک مکانیکی شانه‌ای را در مجموعه فرمان گنجانده تا در چنین شرایطی بتوان خودرو را با نیروی بیشتری کنترل کرد. برای مهار خودرو نیز تویوتا بر روی هر چهار چرخ پریوس هیبریدی ترمزهای دیسکی خنک شونده مجهز به سیستم احیای انرژی از دست رفته باتری‌ها را تعبیه کرده است که در پشت رینگ‌های 15 و 17 اینچی آلیاژی چرخ‌ها با ابعاد لاستیک 65/195 برای 15 اینچ و سایز تایر 45/215 برای 17 اینچ بر روی چرخ‌ها نصب می‌شوند.
پیشرانه
134 اسب‌بخار قدرت با مصرف سوخت کمتر از 5 لیتر طبق گفته‌های تویوتا، دقیقاً همان چیزی است که پریوس را تبدیل به پرفروش‌ترین و مقرون به صرفه‌ترین خودروی هیبریدی جهان طی چندین سال کرده است. به طور کلی قوای محرکه تویوتا پریوس به صورت پلاگین هیبریدی از دو موتور بنزینی و الکتریکی تامین میشود که پیشرانه بنزینی متشکل از یک موتور 1.8 لیتری چهار سیلندر 16 سوپاپ آلومینیومی DOHC مجهز به سیستم زمان‌بندی متغییر سوپاپ‌ها (VVT-I) و دریچه الکترونیکی گاز بوده که به تنهایی 98 اسب بخار قدرت در محدوده دور موتور 5200 دور بر دقیقه و حداکثر 142 نیوتن متر گشتاور در دور 4000 دور بر دقیقه تولید می‌کند که تنها به یک جعبه دنده اتوماتیک انتقال متداول CVT متصل میشود.
موتور الکتریکی بکار رفته در پریوس نیز از نوع آهنربای دائم 650 ولتی است که نیروی حرکتی آن توسط باتری‌های نیکل متال هیبرید 288 سلولی با توان خروجی 36 اسب بخاری تامین میشود که با ادغام هر دو نیرو با یکدیگر، نیروی 134 اسب بخاری و گشتاور 207 نیوتن متری بدست می‌آید و به راحتی شتاب صفر تا صد این خودروی 1380 کیلوگرمی را به 11.4 ثانیه و حداکثر سرعت آن را نیز به 180 کیلومتر بر ساعت می‌رساند.
طبق ادعای تویوتا، تنها با یک بار شارژ کامل باتری‌ها می‌توان بدون استفاده از نیروی تولیدی پیشرانه بنزینی، حداکثر تا 25 کیلومتر رانندگی کرد و پس از آن با روشن کردن پیشرانه بنزینی، نیروی از دست رفته باتری‌ها و نیروی مورد نیاز برای ادامه حرکت پریوس را جبران کرد.
تجربه رانندگی
حرف زدن در مورد مشخصات و شکل و شمایل پریوس دیگر کافیست و قصد داریم خودرو را استارت زده تا عمکلرد آن را تجربه کنیم. نوع عملکرد پریوس کاملاً اقتصادی بوده و اولین فاکتوری که برای تویوتا در تولید این خودرو مهم بوده، بهینه بودن عملکرد آن و به تبع آن کم شدن مصرف سوخت و میزان آلایندگی است لذا توقع نداشته باشید که با استارت زدن صدای اگزوزی شبیه بی‌ام‌و سری 6 گوشتان را نوازش کند و برعکس زمانیکه دکمه استارت را فشار می‌دهید، (اگر باتری‌ها شارژ کافی داشته باشند) تنها یک سری چراغ روی داشبورد روشن میشود(!) و اصلاً خبری از استارت و خبری از تکان‌های روشن شدن موتور بنزین نیست! اگر چند دقیقه‌ای به همین صورت درون خودرو بنشینید، با اتمام شارژ باتری، موتور بنزینی به صورت خودکار روشن میشود و در وسط داشبورد و روی صفحه نمایش روند شارژ باتری‌ها نشان داده میشود، این اتفاق ممکن است در هر لحظه از رانندگی نیز بیافتد و در حال حرکت نیز گرفتن نیرو بین موتور بنزینی و الکتریکی جابجا شود.
موضوع جالب دیگری که در این خودرو وجود دارد، نوع کار با دنده‌ها است و اصلاً شبیه گیربکس‌های متداول و خودکار نیست. البته یادگیری کار با آن بسیار ساده است و با نگاه کردن به علامت‌ها و چند بار سعی و خطا، متوجه خواهید شد که چگونه با آن کار کنید.
دکمه پارک را زده تا ترمز پارک آزاد شود و با اشاره به قسمت D به گیربکس فرمان می‌دهیم که قصد حرکت به سمت جلو داریم. در هنگام شروع به حرکت باتری‌ها شارژ بودند و لذا خودرو بدون هیچ صدایی (به معنای واقعی کلمه!) و همانند اینکه خودرو در حالت خلاص است، به سمت جلو شروع به حرکت کرد. همانند تمامی خودروهای تویوتا، هندلینگ پریوس بسیار خوب است و خودرو کاملاً در دستان شماست. خودرو بیش از حد بی سر و صداست و شاید بعضی وقت‌ها دلتان تنگ شود که کمی با فشار دادن پدال گاز صدای پیشرانه را بشنوید!
همانطورکه گفته شد پریوس می‌تواند تنها به کمک باتری‌ها تا مسافت 25 کیلومتر را طی کند اما در عمل زمانیکه شما در حال رانندگی با پریوس هستید، در زمان‌هایی مرتب موتور بنزینی روشن می شود تا باتری‌ها را شارژ کند و بلافاصله بعد از آن خاموش میشود و این عملکرد غیرمتداولی است که در خودروهای معمولی دیده نمی‌شود و پریوس با این کار قصد دارد تا بهترین عملکرد با بالاترین بهره‌وری را ارایه دهد. لذا خیلی در پریوس نمی‌توان به دنبال هیجان رانندگی بود و در عوض سعی شده تا با قربانی کردن این هیجان، میزان تولید آلایندگی به حداقل و خروجی گرفته شده از باتری‌ها به حداکثر برسد.
جوایز و افتخارات
تویوتا پریوس هیبریدی همچون برادر بزرگ‌تر خود یعنی کمری، دست کمی از افتخارات و جوایز ندارد که مهم‌ترین آن‌ها که توسط وب سایت‌ها و مجلات و موسسات معتبر خودرویی آماده شده به طور مختصر در ادامه در اختیار شما خوانندگان عزیز قرار گرفته است.
- پریوس پرفروش‌ترین خودروی هیبریدی در چند سال اخیر در سراسر جهان به شمار می‌رود، بر اساس آمار‌های جهانی
- 80 درصد از تویوتاهای فروخته شده در 20 سال اخیر در مدل‌های مختلف از جمله مدل‌های پریوس در جاده‌ها بدون مشکلات جدی در حال تردد و خدمات رسانی هستند، ارائه شده توسط IHS AUTOMOTIVE
- پریوس به عنوان ارزشمندترین خودروی 2014 در کلاس خود به شمار می‌رود، ارائه شده توسط اینتل چویس (IntelliChoice)
- تویوتا پریوس بیشترین امتیاز را در تولید به دست آورده است، ارائه شده توسط اینتل چویس (IntelliChoice)
- تویوتا پریوس نشان باکیفیت‌ترین محصول هیبریدی را از لحاظ طول عمر بدست آورده است، ارائه شده توسط HIS AUTOMOTIVE
- کسب رتبه نخست خدمات رسانی و تعمیر و نگهداری در قبال هزینه‌های پرداختی و تعهدات شرکت، ارائه شده توسط Industy Accolade
- با ارزش‌ترین نام تجاری، ارائه شده توسط اینتل چویس
- بیشترین بهره وری سوخت در میان خودروهای هم رده، ارائه شده توسط Industry Accolade
- پاک‌ترین خودروی فروخته شده در ایالت متحده آمریکا از نظر آلایندگی، ارائه شده توسط صفحه منابع هوایی کالیفرنیا و EPA
قیمت و نتیجه‌گیری
اول از قیمت شروع میکنیم. با تسهیلات اندکی که فعلاً برای این خودروها در نظر گرفته شده، حدس می‌زنیم پریوس در حدود 120 میلیون تومان به بازار عرضه شود. با این قیمت اگرچه هنوز نمی‌توان آن را به عنوان یک خودروی ارزان قیمت معرفی کرد ولی نام تویوتا و عقبه پربار پریوس می‌توان کمک شایانی به فروش آن کند.
در نهایت باید گفت که پریوس از بهترین گزینه‌ها برای بازگرداندن آسمان آبی به کلان شهرهای همیشه آلوده کشورمان است و شاید بهتر باشد با اعطای تسهیلاتی ویژه (به جای ممنوعیت واردات خودروهای بالای 2500 سی‌سی!)، نه تنها قیمت این خودروها بیش از پیش کم شود و برای عموم مردم قابل دسترس‌تر شود، بلکه دولت با تمهیداتی از این نوع خودروها به صورت گسترده در ناوگان تاکسیرانی کشور استفاده کند تا نه تنها مصرف سوخت را به صورت چشمگیری کم کند بلکه میزان تولید آلایندگی و تولید CO2 را کاهش دهد.
در انتها از شرکت ایرتویا تشکر میکنیم که شرایط را برای تست و بررسی تویوتا پریوس برای گروه خودروبانک فراهم کردند.
