آزمایش فنی فورد گرن تورینو 1972 در تهران؛ تکخال دورگه

تورینو (Torino) نامی است که فورد در بازه 8 ساله، بین سال‌های 1968 تا 1976 برای یکی از محصولات سایز متوسط خود برگزید. این نام که از اسم شهر ایتالیایی تورینو (در انگلیسی تورین: Turin/در ایتالیایی: Torino) ملقب به "دیترویت ایتالیایی" الهام گرفته شده بود، در حقیقت برای اولین‌بار برای نامگذاری فورد ماستنگ پیشنهاد شد که در آن زمان تازه به تولید رسیده بود.

دلیل نام‌گذاری محصول آمریکایی با اسمی ایتالیایی آن بود که فورد اعتقاد داشت شهر تورینو ایتالیا به دلیل جای دادن خودروساز مطرح ایتالیایی، یعنی فیات، همانند دیترویت آمریکا به نوعی مهد خودروسازی آن کشور به شمار می‌آید. از این رو برای بزرگداشت این شهر، نام آن را بر یکی از محصولات خود گذاشت.

مقاله پیش رو به بررسی یک دستگاه فورد گرن تورینو (Gran Torino) کوپه مدل 1972 (نسل سوم/1972-1976) می‌پردازد که متاسفانه به تعداد کمتر از انگشتان یک دست (بر اساس یک روایت تنها 2 دستگاه از نمونه کوپه) به کشور وارد شد و از این رو خودرویی بسیار نایاب و خاص به شمار می‌آید. اما این تعداد کم هم باعث نشد تا خودروبانک چشم از این خودرو بپوشد و به لطف صاحب خوش اخلاق آن شرایطی دست داد تا تنها فورد گرن تورینو سر پای کشور را مورد تست و بررسی قرار دهیم.

تورینو یا گرن تورینو؟

پیش از پرداختن به خودرو مورد بررسی، ابتدا لازم است به بررسی تفاوت نام و مدل‌های ارائه شده در سومین نسل (1972-1976) از تورینو بپردازیم چرا که این مهم در ایران به موضوعی جنجال برانگیز بدل شده است.

در دوران شکوفایی دهه‌های 1960 و 1970، فورد تورینو در نمونه‌های بسیار مختلف و متنوع سدان، کوپه، فست‌بک، کانورتیبل و استیشن به تولید رسید که 9 مدل کلی را شامل می‌شد و از این رو خودرویی بسیار عمومی و مردمی است. اما این خودرو در نمونه‌های خاص و قدرتمندتری نیز به تولید رسید که باعث می‌شود تورینو در کلاس خودروهای عضلانی یا ماسل‌کار جای بگیرد. این خودرو اما در سومین نسل تولیدی خود در سه تریم کلی تورینو، گرن تورینو و گرن تورینو اسپرت به تولید رسید.

مدل تورینو در حقیقت ارزان‌ترین و پایه‌ترین نمونه‌های تولیدی این خودرو به شمار می‌آمدند. اما دو نسخه دیگر گرن تورینو (Gran Torino/به معنای تورینو باشکوه) و گرن تورینو اسپرت نمونه‌های آپشن بالاتر و قدرتمندتر تورینو پایه هستند که دو نمونه آخر با نمونه اول در ظاهر تفاوت‌های فاحش بسیار زیادی دارند.

تورینو پایه در نمای جلو بسیار ساده و سراسر از جلوپنجره‌ای مشبک تشکیل شده بود که چهار چراغ گرد جلو را در خود جای می‌دهد. به این معنا که در نمای جلویی مدل پایه تورینو، جز یک جلوپنجره یکپارچه و چهار چراغ گرد هیچ المان خاص دیگری مشاهده نمی‌شود. اما جلوپنجره در دو نمونه گرن تورینو و گرن تورینو اسپرت، با وجود داشتن ابعادی بزگ و عمق زیاد، تنها محدود به مرکز خودرو شده و چهار چراغ جلو دو به دو در قاب کرومی قرار گرفته‌اند.

حال تفاوت اندک اما حیاتی میان گرن تورینو و گرن تورینو اسپرت در آن است که با وجود ظاهری کاملاً یکسان، نمونه اسپرت دارای دو ورودی هوا کوتاه بر در پیشرانه (کاپوت) است که به اصطلاح رم اِر (Ram Air) خوانده می‌شود. از دیدگاه کلی هر سه نمونه تولیدی در نمای عقب با یکدیگر مشترک هستند. از این رو با توصیفات بیان شده، نمونه مورد بررسی یک گرن تورینو کوپه است.

شاید این تفاوت‌ها چندان مهم به نظر نرسند اما در میان ماشین بازهای متعصب ایرانی و اختلاف قیمتی که میان مدل‌های ذکر شده وجود دارد، این موضوع بسیار حساس‌تر جلوه می‌کند.

همچنین لازم به تاکید است که پیشوند نام این خودرو گرن (Gran) است و نه گرند (Grand). گرن به معنای "محشر و باشکوه" است در حالی که گرند معنای "بزرگ و عظیم" دارد. جالب آن که بسیاری از خودرودوستان هنوز به این تفاوت بزرگ میان این دو کلمه توجه نمی‌کنند.

نمای ظاهری

گرن تورینو در نمای ظاهری دارای اندک پیچیدگی‌های بیشتر اما تاثیرگذار در مقایسه با تورینو (نمونه پایه) است. این سبک طراحی بدون شک جلوه زیباتر و گیراتری در مقایسه با نمونه پایه دارد و استفاده از آن در نمونه‌های قدرتمندتر تورینو جای تعجب ندارد.

با وجود همین اندک پیچیدگی، ظاهر گرن تورینو همانند سنت همیشگی آمریکایی‌ها، از هرگونه غلو و اغراق به دور است. سبک طراحی مینیمال اما بسیار جذاب این خودرو مخصوصاً در نمای عقب با آن چراغ‌های کوچک، باریک و نوک تیز قرار گرفته در سپرهای زمخت کرومی، نمود بیشتری پیدا می‌کند و تنها المان‌هایی که نمای ظاهری را از ساختاری بیش از اندازه ساده دور می‌کند، قوس برجسته گلگیرهای جلو و آرک بزرگ و بیرون زده گلگیرهای عقب است که در کنار طول و عرض 5266×2014 میلی‌متری آن دو عامل دیگری است که ماسل‌کار بودن این خودرو را فریاد می‌زند.

نمای داخلی

در طراحی نمای داخلی گرن تورینو از هر المانی بهره گرفته شده تا تعلق این خودرو به برند فورد را فریاد بزند. نمای داخلی هرچند بسیار ساده و مینیمال طراحی شده اما ساختار راننده محور بودن آن را به سادگی می‌تواند شاهد بود. نشانگرهای پشت فرمان اسپرت سه شاخه سوراخ دارد چوبی که از ویژگی‌های جدا نشدنی محصولات کلاسیک فورد است، در حقیقت از پنج دایره تشکیل می‌شود که تنها سه دایره وسط نشانگرهای اصلی هستند. دایره سمت چپ خروجی سیستم تهویه مطبوع و دایره سمت راست تنها یک دایره تزئینی است که کاربردی ندارد. سه نشانگر اصلی از چپ نشانگر میزان سوخت، نشانگرهای خطای سیستم برق و نوربالا، نشانگر وسط سرعت و مسافت‌سنج و نشانگر سمت راست دمای پیشرانه، فشار روغن و درگیر بودن ترمز اضطراری را به راننده اعلام می‌کند.

ادوات کنترلی سیستم تهویه مطبوع و سیستم رادیو پخش دستی نیز بر داشبورد گرن تورینو کاملاً در دسترس راننده قرار گرفته است. در این خودرو هیچ آپشن خاص دیگری یافت نمی‌شود. نه تنها صندلی‌ها، بلکه شیشه‌ها نیز عملکرد دستی دارند و این مهم نشان می‌دهد که مالک در چنین خودرو اسپرتی به هیچ چیز جز ادوات کنترلی خودرو نیازی ندارد و باید تنها بر عملکرد پیشرانه و حس سواری تمرکز کند.

شیفتر دنده نیز همانند سایر محصولات فورد ضمن سادگی دارای حالت خطی رفت و برگشتی و قوس جذاب است که به دلیل حالت اسپرت صندلی‌ها کمی از دسترس راننده دور، اما کار کردن با آن بسیار ساده است.

فاصله محورهای 2896 میلی‌متری باعث می‌شود فضای نشیمن ردیف عقب کاملاً جادار و مناسب نشیمن دو سرنشین بالغ بسیار کاربردی باشد. این فضا در صورت تنظیم صحیح صندلی‌های جلو برای افراد دارای کمتر از 180 سانتی‌متر قد، به مراتب راحت‌تر باشد. با این وجود ارتفاع پالانی عقب به دلیل متحرک عقب و کوپه بودن خودرو می‌تواند برای جا دادن سه سرنشین در ردیف عقب کمی آزاردهنده جلوه کند.

عنصر پیشرانش

تورینو نسل سوم با هفت آپشن پیشرانه به بازار عرضه شد که یک نمونه آن شش سیلندر خطی 4.1 لیتری و شش پیشرانه دیگر نمونه‌های V8 پوش‌راد (16 سوپاپ/OHV) هستند که به ترتیب یک نمونه 5 لیتری، دو نمونه 5.8، لیتری، 6.6 و 7 لیتری هستند. گرن تورینو مورد بررسی به پیشرانه استاندارد 5.8 لیتری کلیولند (351 Cleveland) مجهز است بصورت استاندارد توان تولید 161 اسب بخار در دور 4000 و 375 نیوتن‌متر گشتاور در دور بسیار پایین 2000 را دارد.

اگرچه این اعداد و ارقام در ترکیب با گیربکس اتوماتیک سه سرعت قدیمی C4 گرن تورینو چندان جذاب به نظر نرسد اما باید در نظر داشت که این پیشرانه در حقیقت پیشرانه متوسط گرن تورینو به حساب می‌آید چرا که دو نیروگاه 400 و 429 در صدر جدول پیشرانه‌های قابل سفارش قرار می‌گیرند. با این حال گشتاور بسیار بالا این پیشرانه که در دور بسیار پایین در اختیار راننده قرار می‌گیرد، می‌تواند به سادگی تایرهای پهن پیکر عقب را به ابر سفید رنگ تبدیل کند و مالک را در شتابگیری راضی نگه دارد.

کلیولند یا ویندزر؟

پیشرانه 351 (5.8 لیتر) فورد در دو مدل کلیولند و ویندزِر (در ایران مشهور به ویندزُر) به تولید می‌رسید که تفاوت‌های بسیار زیادی با یکدیگر دارند. در وصف تفاوت‌های این دو پیشرانه تنها به بیان این نکته‌ها بسنده می‌کنیم که پیشرانه کلیولند دارای طراحی چغر و زخیم‌تر و سرسیلندرهای سوپاپ بزرگ است و یاتاقان‌های ثابت میلنگ آن از نوع 4 پیچ (در مقایسه با یاتاقان‌های 2 پیچ در ویندزر) است که توان تحمل فشارهای بالاتری را دارد. همچنین این پیشرانه به دلیل داشتن دوام بیشتر انعطاف بسیار بیشتری در برابر هرگونه ارتقا فنی دارد و می‌تواند در قدرت‌های بالاتر طول عمر بیشتری نسبت به پیشرانه ویندزر داشته باشد. از این رو پیشرانه کلیولند ضمن داشتن دوام بالاتر پیشرانه بسیار محبوب‌تری است. شناسایی پیشرانه کلیولند از پیشرانه ویندزر مبحثی جداگانه است که توضیح آن در این مقاله نمی‌گنجد.

پشت رُل

هنگامی که حضور گرن تورینو را به انتظار نشسته بودیم، پیش از دیده شدن خود خودرو، ابتدا صدای غرش سنگین پیشرانه آن از صدها متر دورتر به گوش می‌رسید. همین صدایی که از دور تیک حاضری گرن تورینو را برای روز تست در لیست ما خط می زد؛ کافی بود تا با شوق و هیجان بیشتری پشت فرمان آن قرار بگیریم. دور درجا در این پیشرانه کمی بالاتر از حد استاندارد تنظیم شده و این مهم باعث می‌شود تصور کنید خودرو همواره میل به گریختن دارد. با ورود به حالت D گیربکس با تقه‌ای معمول درگیر شده و خودرو به حرکت در می‌آید. فشار سریع بر پدال گاز و شتابگیری ناگهانی در این خودرو حس سنگین وزنی آن را به سرعت به راننده منتقل می‌کند. گرن تورینو وابسته به مدل و آپشن چیزی در حدود 1530 تا 1830 کیلوگرم وزن دارد و از این رو خودرویی سنگین وزن به حساب می‌آید. با این وجود حس شتابگیری در این کوپه دوست داشتنی با فرو رفتن در صندلی و هرز زدن تایرهای عقب همراه است و همین نکته برای هر خودرو دوست آمریکایی‌بازی راضی‌کننده است و این در حالی است که پیشرانه ضریب تراکم بسیار پایین برابر با 8:1 (8 به 1) دارد و در صورت اعمال تغییرات اندک و نسبتاً کم هزینه فنی مانند تعویض پیستون‌ها و افزایش عدد ضریب تراکم به حدود 10:1 (10 به 1) می‌تواند بسیار هارتر و و بی‌رحم‌تر عمل کند.

سواری گرن تورینو همانند سایر ماسل‌کارهای مجلسی آمریکایی بسیار راحت و دوست داشتنی و بیشتر مانند خودروهای لوکس با حسی مانند سواری با کشتی را به همراه دارد. دلیل این میزان راحتی را باید در شاسی نردبانی کاملاً جدید در مدل 1972 جست و جو کرد که ضمن داشتن ساختار شاسی جدا از بدنه، این شاسی بصورت مخصوص به منظور دفع ضربات و تنش‌های مختلف از دیدگاه ضربه‌پذیری ارتقاء یافته و به کمک پنج رام (فلزهای تقویتی عرضی که همانند پله‌های نردبان در شاسی خودرو به کار می‌رود) مجزا تقویت شده است. اتاق خودرو نیز به کمک 14 لاستیک فشرده ضربه‌گیر بر شاسی سوار شده که استفاده از این تعداد لاستیک ضربه‌گیر در یک خودرو سواری در نوع خود بی‌نظیر است چرا که در بسیاری از شاسی‌بلندهای نامدار آمریکایی نیز این تعداد تنها به 8 عدد محدود می‌شود. نقش سیستم تعلیق عالی این خودرو را نیز در میزان راحتی سواری آن نباید از یاد برد. این خودرو در جلو سیستم تعلیق بازوهای کنترلی بلند وکوتاه به همراه کمک هیدرولیکی و فنر لول و در عقب از تعلیق چهار نقطه اتصال بر محور یک تکه فعال به همراه کمک هیدرولیکی و فنر لول استفاده می‌کند که مستقیماً از سواری‌های فول سایز فورد برگرفته شده است.

مالک خودرو از تایرهای دارای دو سایز متفاوت 60×235 در جلو و 50×295 در عقب بهره گرفته است که بر ریم‌های 15 اینچی فولادی باطراحی معروف آمریکایی سوار شده‌اند. این سبک انتخاب باعث می‌شود تا این گرن تورینو در قسمت عقب کمی بلندتر از حالت استاندارد به نظر می‌آید و این دقیقاً همان کاری است که خودرودوستان آمریکایی با خودروهای کلاس ماسل نظیر داج چارجر و شورولت شِوِل انجام می‌دهند. انجام این کار تا حد زیادی به میزان خشونت و بهبود ظاهر خودرو می‌افزاید هرچند که کاری کاملاً سلیقه‌ای است.

با عرضی برابر با 2 متر، کنترل ابعاد گرن تورینو در خیابان و کوچه‌های درون شهری و همچنین اجرای مانور کمی دشوار می‌شود. البته چگونگی مانوردادن با این ماسل‌کار پهن‌پیکر پس از میزان مصرف سوخت، دومین نگرانی دوم مالک خواهد بود چرا که پیشرانه‌ای به این حجم با داشتن گیربکس اتوماتیک تا هر جایی که راننده بتواند به آن گاز دهد، سوخت مصرف خواهد کرد.

سخن نهایی

چه روایت‌ها درست باشند و چه غلط، فورد گرن تورینو کوپه خودرویی بسیار نایاب و ارزشمند است که حفظ و نگهداری آن جدا از داشتن جیب پر پول، نیازمند داشتن علاقه بسیار و اندکی ذهن خراب و روحیه خودرو دوستی است. گرن تورینو هرگز نمی‌تواند خودرو شماره یک مالک باشد زیرا ارزش کلکسیونی آن وظیفه سنگین‌تر حفظ و نگهداری را به همراه دارد اما بدون شک تملک آن سر هر بیننده‌ای را در خیابان‌ها به سوی خود می‌چرخاند، کاری که شاید امروزه دیگر از پس یک مازراتی GT مدل روز بر نیاید. برای خودرویی با این تیراژ کم واردات، نمی‌توان ارزش مادی مشخصی تعیین کرد اما نمونه‌های سالم این خودرو وابسته به آپشن پیشرانه و میزان کارکرد و سلامت چیزی در حدود 20 تا بیش از 30 هزار دلار قیمت دارد.

در پایان لازم است از مسعود معصومی و همسر گرامی ایشان به دلیل اختصاص دادن وقت و خودرو ارزشمندشان به منظور تهیه این مقاله خودروبانک نهایت قدردانی را به جا آوریم.