صنعت خودروسازی ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین صنایع کشور، همچنان با چالش‌های جدی در حوزه کیفیت مواجه است. با وجود دهه‌ها تجربه تولید خودرو، بسیاری از محصولات داخلی نتوانسته‌اند استانداردهای جهانی را برآورده کنند. نتیجه این وضعیت، مشکلات مکرر فنی، هزینه‌های بالای تعمیر و نگهداری برای مصرف‌کنندگان، مصرف زیاد سوخت و آلودگی زیست‌محیطی است که همچنان گریبان‌گیر کشور است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند کیفیت پایین خودروهای داخلی، مانعی جدی بر سر راه توسعه و رقابت‌پذیری این صنعت در سطح جهانی است. یکی از عوامل اساسی این مسئله، نبود زنجیره تأمین منسجم و موثر است. خودروسازان داخلی، به‌ویژه دو شرکت بزرگ ایران‌خودرو و سایپا، با محدودیت‌های متعددی در تأمین قطعات با کیفیت مواجه هستند. از یک‌سو، قطعه‌سازان داخلی به دلیل مشکلات مالی و زیان انباشته، در بسیاری موارد قادر به تولید قطعات باکیفیت نیستند. از سوی دیگر، تحریم‌ها و ممنوعیت واردات قطعات خارجی، خودروسازان را به استفاده از قطعات بی‌کیفیت داخلی وادار کرده است.
همچنین، هزینه‌های بالای تولید که ناشی از قیمت‌گذاری مواد اولیه مانند فولاد و محصولات پتروشیمی در بورس کالا است، فشار مضاعفی بر خودروسازان وارد کرده است. این در حالی است که حمایت‌های دولتی نیز به دلایل مختلف از جمله سیاست‌های کاهش تصدی‌گری کاهش یافته و نهادهای نظارتی نیز نقش موثری در حل این معضلات ایفا نکرده‌اند.
یکی دیگر از مشکلات بنیادی، فقدان تکنولوژی روز و ماشین‌آلات پیشرفته در صنعت خودروسازی است. هرچند شرکت‌های بزرگ داخلی در سال‌های اخیر با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان تلاش کرده‌اند به پیشرفت‌هایی دست یابند، اما همچنان فاصله زیادی با استانداردهای جهانی دارند. نبود امکانات مناسب برای تست خودروها نیز از جمله مسائل زیرساختی است که باعث کندی پیشرفت در این حوزه شده است.
کارشناسان بر این باورند که برای ارتقای کیفیت خودروهای داخلی، تأمین مالی پایدار و کاهش هزینه‌های زنجیره تأمین امری ضروری است. افزایش قیمت محصولات، هرچند می‌تواند بخشی از نیازهای مالی خودروسازان را تأمین کند، اما بدون بازنگری اساسی در ساختار زنجیره تأمین و سیاست‌های حمایتی، تأثیر محدودی خواهد داشت.
برای دستیابی به استانداردهای جهانی و جلب رضایت مصرف‌کنندگان داخلی و خارجی، لازم است سیاست‌گذاران اقتصادی و نهادهای نظارتی به جای محدود کردن خودروسازان، بر تسهیل شرایط تولید و حمایت از فناوری‌های نوین تمرکز کنند. اصلاح ساختار زنجیره تأمین، کاهش نقش دلالان در بورس کالا، حمایت از قطعه‌سازان برای تولید محصولات باکیفیت و توسعه همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند راهکارهایی موثر برای حل این مشکلات باشد.
در نهایت، ارتقای کیفیت خودروهای داخلی نه‌تنها می‌تواند به کاهش هزینه‌های مصرف‌کنندگان و بهبود شرایط زیست‌محیطی کمک کند، بلکه زمینه‌ساز حضور موفق خودروهای ایرانی در بازارهای جهانی و افزایش درآمدهای صادراتی خواهد بود.
