طی چند روز اخیر شاهد تغییر شرایط قرعه کشی خرید خودرو از سوی ایران خودرو و سایپا بودیم. براساس قوانین جدید قرعه کشی خرید خودرو، تنها افرادی قادر به شرکت در شرایط فروش جدید خواهند بود که وجه نقد مورد نیاز برای خرید خودرو در حساب بانکی آن‌ها موجود باشد. این وجه نقد از زمان ثبت نام تا پایان اعلام نتایج قرعه کشی در حساب کاربران مسدود می‌شود و آن‌ها اجازه دسترسی به آن را نخواهند داشت! این شرط عجیب پیش از ایران خودرو، در شرایط پیش فروش سایپا مشاهده شده بود.
کاملا روشن است که در شرایط فعلی، خودروسازان و نهادهای تصمیم‌گیرنده سعی دارند الگوهایی از بازاریابی منفی را برای کاهش تقاضای خرید از سوی مشتریان به کار گیرند. با توجه به شرایط اقتصادی کشور و افت روزانه ارزش پول ملی، مصرف‌کنندگان خرد به دنبال راهی برای حفظ ارزش دارایی‌های خود هستند. این راه‌ها شامل خرید خودرو، خرید زمین، طلا، ارز یا سرمایه‌گذاری در حوزه ارزهای دیجیتال می‌شود. افزایش تمایل مشتریان برای خرید خودرو با هدف سرمایه‌گذاری و کاهش تولید از سوی دیگر، منجر شد تا خودروسازان به قرعه کشی خودرو روی بیاورند. با این حال به نظر می‌رسد که عواملی همچون قرعه کشی و سهمیه بندی خودرو تاکنون چندان موثر واقع نشده است. در نتیجه شرایط جدیدی برای فروش خودرو در نظر گرفته شده است که همانند شرایط قبلی، تنها حقوق مصرف‌کننده را تضییع می‌کند.
اگر پول داری ثبت نام کن! توقع بی‌جا مانع کسب است!
در آخرین دور از شرایط فروش ایران خودرو که با حاشیه‌های فراوانی همراه بود، حدود ده میلیون نفر ثبت نام کردند. حال آن‌که تمامی خودروهای عرضه شده در این شرایط چند هزار خودرو بود. فاصله قیمت‌ها در کارخانه و بازار و افت قابل توجه قدرت خرید مصرف‌کنندگان، شرایطی را به وجود آورده است که هرچه در اختیار مشتریان قرار دهید از شما خریداری خواهند کرد! البته بسیاری از ثبت نام کنندگان ایران خودرو می‌دانند که شانس بالایی برای برنده شدن ندارند، با این حال از تلاش دست نمی‌کشند.
آریسان 2، یکی از محصولات جدید ایران خودرواضافه شدن شرط جدید به قوانین قرعه کشی ایران خودرو، موجب می‌شود که بسیاری از افراد قید شرکت در این قرعه کشی را بزنند. بدیهی است که مصرف‌کنندگان خرد با حقوق‌های اندک و مخارج بسیار، تمایلی به حفظ مقدار زیادی ریال (یا تومان!) در حساب بانکی خود ندارند. کافی است همین روزها سری به بازار خودرو بزنید. در حال حاضر تنها کسانی اقدام به خرید خودرو می‌کنند که مالک یک خودرو هستند و در واقع قصد تعویض آن را دارند. خریدار خودرو مورد نظر خود را در ابتدا با پرداخت پیش پرداخت اندکی قولنامه می‌کند. سپس اتومبیل خود را (که قبلا قولنامه شده است) به فروش می‌رساند. به بیان دیگر مصرف‌کنندگان تمایلی ندارند تا حتی در طی 48 ساعت، مبلغ قابل توجهی ریال را در حساب بانکی خود نگه دارند. بنابراین آن‌ها تمایلی نخواهند داشت تا تمامی پس انداز خود را که به شکل دیگری ذخیره شده است، به وجه نقد تبدیل کنند و در اختیار ایران خودرو قرار دهند تا شاید در قرعه کشی برنده شوند!
مصرف کنندگان همیشه متضرر ایرانی
شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که حال چه کسی از این قوانین جدید سود می‌برد؟ پاسخ روشن است، دلال‌ها. دلال‌ها و واسطه‌های خرد و کلان خرید و فروش خودرو که اتومبیل‌ها در مقیاس انبوه خریداری می‌کنند، برنده اصلی این شرایط هستند. همان‌گونه که آن‌ها میتوانند کارت ملی افراد را برای شرکت در شرایط قرعه کشی خودرو اجاره کنند، میتوانند از حساب‌های تجاری خود برای حضور در قرعه کشی بهره ببرند. بنابراین در عمل مشتریان واقعی و مصرف‌کنندگان خرد، امکان خرید خودروهای اقتصادی صفرکیلومتر کارخانه‌ای را از دست خواهند داد.
سورن پلاس‌های مزایده‌ای این کار به نوبه خود سبب می‌شود تا بازار خودرو بیشتر از گذشته آشفته شود. اگر تاکنون تعداد بسیار زیادی فروشنده خرد با هدف کسب سود اقدام به شرکت در قرعه کشی میکردند، این تعداد در حال حاضر به گروهی از دلالان عمده محدود شده است. در نتیجه آن‌ها میتوانند کنترل بیشتری روی قیمت خودرو داشته باشند و محصولات خود را با هر نرخی که می‌خواهند بفروشند. مصرف‌کننده نهایی نیز که چاره‌ای ندارد، ملزم به خرید خودروهای صفرکیلومتر از دلالان خواهد بود.
وجه دیگر این مساله بر بازارهای دیگری تاثیر خواهد داشت. سرمایه‌های خرد اگر در بازار خودرو مقصدی پیدا نکنند، به سمت بازارهای دیگر حرکت خواهند کرد. بازار ارز و بازار طلا نخستین مقاصد سرمایه‌های خرد هستند که تاثیر آن را در افزایش روزافزون نرخ ارزهای خارجی، سکه و طلا خواهیم دید.
