تعمیر و نگهداری خودرو بسیار آسان‌تر چیزی است که تصور کنید. تنها اگر روغن و تسمهها را مطابق با آنچه که در بروشور خودرو آمده است تعویض کنید به صداهای عجیب‌وغریبی که از موتور میآید توجه کنید و مراقب چراغ چک و هشدارهای خودرو باشید، میتوانید از مشکلات بسیار زیادی جلوگیری کنید.
بسیاری از قطعات خودرو قبل از این که خراب شوند، خودبه‌خود به ما هشدار میدهند، اما متأسفانه در مورد یاتاقان با چنین چیزی مواجه نیستیم؛ ما در این مقاله از مجله خودرو بانک قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که چرا ماشین یاتاقان میزند؟ یاتاقان زدن ماشین یکی از پرهزینه‌ترین مشکلات فنی خودرو است. اگر شما نیز می‌خواهید بدانید که دلیل یاتاقان زدن ماشین چیست؟ و در چه مواقعی یاتاقان میزند؟ تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
یاتاقان ماشین چیست؟
یاتاقانهای میل‌لنگ از میل‌لنگ (یکی از اجزایی که باعث چرخش موتور میشود) پشتیبانی میکنند و نحوه کار آن بسیار ساده است. بااین‌حال، یاتاقانهای میل‌لنگ باید اصطکاک بین میل‌لنگ در حال چرخش و بلوک موتور ثابت را کاهش دهند و به همین دلیل است که بیشترین آسیب را در طول عمر خود تحمل میکنند.
محل قرار گیری یاتاقانیاتاقانها معمولاً به دلیل سایر فعالیتهای موتور فرسوده میشوند، نه به دلیل عملکرد خود یاتاقانها که مدت طول عمر آنها و دوامشان کاملاً غیرقابل‌پیش‌بینی است. در شرایط ایده‌آل، آنها به طور نامحدود دوام خواهند داشت. با این جود، یاتاقانها به طور معمول از ترکیبات مس و سرب ساخته میشوند که در معرض ضعفها و مشکلات زیادی هستند.
مهم‌ترین عامل در سلامت یاتاقانها، روغن‌کاری است.
تا زمانی که جریان ثابتی از روغن پاکیزه وجود داشته باشد، یاتاقانها به‌طورکلی به حرکت خود ادامه میدهند. زمانی‌که روغن کثیف باشد و یا انتقال روغن قطع شود، مشکلات خودرو آغاز میشوند. در خرید خودروهایی که از طریق ثبت‌نام سایپا می‌خرید، دقت کنید که جریان انتقال روغن بهع یاتاقانهای خودرو سالم باشد.
یاتاقان چگونه کار میکند؟
یاتاقان ابزاری است که با کمک آن دو قطعه یا بیشتر با هم اجازه حرکت پیدا میکنند. حرکت این قطعات میتواند به‌صورت خطی یا گردشی باشد که در هر گروه از این وسایل متفاوت است. یاتاقانها در طیفهای متنوعی دستهبندی میشوند. این دستهبندیها میتوانند بر اساس اصول کاری یاتاقانها و یا میزان بارهایی که بر این وسیله اعمال میشود صورت بگیرند.
نمایی از یاتاقان این قطعات برای اولین بار در سال ۱۷۴۰ توسط جان هریسون که یک ساعتساز بود اختراع و ساخته شدهاند و از آن زمان تاکنون استفاده از آنها گستردهتر شده و در وسایل نقلیه مختلفی به کار میروند. گفتنی است خرابی یاتاقان یکی از مهم‌ترین مشکلات فنی خودرواست که موجب از کار افتادن خودروی میشود.
دلایل خرابی یا فرسودگی یاتاقانهای میل‌لنگ
یاتاقانهای میل‌لنگ ممکن است به دلایل زیر فرسود شوند:
۱. گرمای بیش از حد (اگر روغن خنک‌کننده کافی نباشد)
۲. فشار
۳. حکاکی یا خوردگی در اثر قرارگرفتن در معرض موارد شیمیایی یا اسید موجود در روغن
۴. قرارگرفتن در معرض خاک یا زبالههای موجود در روغن که باعث خراش یا سایش یاتاقانها میشود (به نوبه خود باعث برخورد و سایش قطعات موتور با آنها میشود)
۵. خشک‌شدن به دلیل نشت روغن، انسداد یا گردش روغن ضعیف (همچنین گاهی اوقات به دلیل اندازه نادرست یا نصب یاتاقانها این مشکل ایجاد میشود)
۶. تماس فلز روی فلز (در نتیجه خشک‌شدن در اثر جریان ضعیف روغن)
همه این موارد چالش‌هایی هستند که در موتور خودرو ممکن است رخ دهد، اما گاهی اوقات نیز این مسئله نشانه مشکلات دیگری است. علائم خارجی چندانی راجع به مشکلات بلبرینگ میل‌لنگ وجود ندارد، اما اگر شک دارید که منبع روغن دچار مشکل شده است، به‌احتمال زیاد مخزن روغن به خطر افتاده و در آن خوردگی و فرسودگی زودرس وجود دارد.
اگر میل‌لنگ شما به دلیل خرابی کاسه نمد نشتی روغن دارد، نشانه رخ‌دادن سایش زودرس در داخل آن است و زیر خودروی خود یک گودال کوچک روغن مشاهده خواهید کرد. وقتی ماشین کار میکند، بوی سوختن روغن را حس میکنید که روی منیفولد داغ میچکد. تاکید می‌کنیم که در این شرایط مراقب باشید و در اولین فرصت به یک مکانیک مراجعه کنید. البته نشتی روغن ماشین نیز در خرابی یاتاقان خودرو تأثیر دارد.
اگر یاتاقانهای میل‌لنگ خراب شوند در نهایت چه اتفاقی برای ماشین رخ میدهد؟ این اتفاق باعث نابودی موتور میشود و عملاً خودروی شما از کار میافتد. افزایش گرما، فشار و تماس فلز با فلز میتواند باعث اعوجاج میل‌لنگ و میلههای اتصال شود که به نوبه خود باعث مسدود شدن موتور میشود. به همین منظور، لازم است موتور خود را به طور کامل جدا کرده و دوباره سرهم کنید (البته اگر تصمیم دارید ماشین را نگه دارید).
با این که برای یاتاقانها یک زمان مشخص تعویض توصیه نشده است، اما تعویض آنها میتواند به سلامت موتور کمک بسیار زیادی بکند. برای تعمیر موتور، استفاده مجدد از یاتاقانهای کثیف، خراشیده و دارای خوردگی چندان عاقلانه نیست، چرا که قطعات قدیمی میتوانند آسیبهای جدی به سیستم موتور وارد کنند. استفاده از یاتاقانهای میل‌لنگ جدید میتواند کمک کند که تعمیرات به‌خوبی انجام شود و عمر خودروی شما افزایش پیدا کند.
به‌تازگی بسیاری از سازندگان اصلی قطعات (کمپانی‌هایی که قطعات موردنیاز خودروسازان را تأمین میکنند)، به‌جای یاتاقانهای مسی یا سربی، به یاتاقانهای آلومینیومی روی میآورند. این انتخاب به‌دلیل ارزان‌ی و دوام بالاتر آلومینیوم و همچنین تحمل بالای آن در برابر گرما انجام میشود.
علائم خرابی یاتاقان یا یاتاقان زدن چیست؟
۱. سروصدای موتور ماشین
۲. افت شدید فشار روغن
۳. صدای گیربکس و تسمههای فرسوده
در ادامه به تشریح این علائم خواهیم پرداخت.
۱. سروصدای موتور ماشین
یکی از نشانههای خرابی یا آسیب‌دیدگی یاتاقان موتور میتواند صدای موتور باشد. زمانی که صداهای عجیب از موتور شنیدید بهتر است در سریع‌ترین زمان ممکن به مکانیک مراجعه کنید.
۲. افت شدید فشار روغن
یکی دیگر از نشانههای خرابی یا آسیب‌دیدگی یاتاقانها میتواند کاهش فشار روغن باشد. معمولاً فشار روغن ثابتی از پمپ روغن خارج میشود، اما اگر این فشار کاهش پیدا کند باعث سایش یاتاقانها میشود و باید پیش از حادثه تعمیرات صورت بگیرد.
۳. صدای گیربکس و تسمههای فرسوده
نشانه قابل‌اعتنای دیگر ساییده شدن تسمهها و صدای گیربکس است. اگر فضای کافی برای جلو و عقب شدن گیربکس وجود نداشته باشد، ممکن است سطح یاتاقانها ساییده شود و عملاً این قطعات کارایی خود را از دست بدهند. فراموش نکنید که چک کردن یاتاقان را در چک‌لیست خودرو قبل از سفر درج کنید.
یاتاقان زدن خودرو؛ دردسرها و راه‌حل‌ها
نگهداری از خودرو و بررسی به‌موقع اجزای مختلف آن از اهمیت بالایی برخوردار است. همان‌طور که در این نوشته از مجله خودرو بانک اشاره کردیم، یکی از مهم‌ترین قسمتهای موتور یاتاقانها هستند که درست کار کردنشان تأثیر بسیار زیاد روی کارکرد صحیح موتور دارد. به همین منظور لازم است نسبت به آنچه در موتور خودروی شما میگذرد حساس باشید و در مواقع لازم، به مکانیک مراجعه کنید. امیدواریم مطالعه این نوشته برای شما مفید بوده باشد.
