شاهین و تارا از بسیاری جهات به یکدیگر شبیه هستند. هر دو در زمره سدان‌های نسبتاً جمع و جور و اقتصادی شهری با ساختار فنی نسبتاً مدرن (نسبت به سایر تولیدات ایرانی) قرار می‌گیرند و از نظر مشخصات فنی نیز به یکدیگر نزدیکند. اما فلسفه وجودی کاملاً متفاوتی دارند، چرا که شاهین یا رهام پروژه‌ای بزرگ و استراتژیک برای سایپا محسوب می‌شود که قرار بود به عنوان یک پلتفرم مدرن و مستقل، هویت تازه‌ای را برای سایپا ایجاد کند اما تارا در نقطه مقابل تا قبل از تحریم‌های اخیر صنعت خودروسازی، قرار نبود اساساً وجود داشته باشد، چرا که داخلی‌سازی و مونتاژ پژو 301 در قرارداد پسابرجامی پژو و ایران خودرو دیده شده بود و در صورت تحقق این قرار داد، تولید تارا نیز اساساً محلی از اعراب نداشت. اما پس از بازگشت تحریم‌ها و خروج ناگهانی پژو از بازار ایران، ناگهان مدیران ایران خودرو تصمیم گرفتند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن، ورژن داخلی‌سازی شده از پژو 301 را روانه بازار نمایند و ماحصل کار نیز چیزی نبود جز خلق پروژه K132 که در نهایت تارا نام گرفت و به رقیبی برای سایر محصولات ایران خودرو و شاهین سایپا مبدل شد. در این مقاله از خودروبانک این دو خودرو را از دو خوردوساز بزرگ کشور کنار یکدیگر قرار داده ایم تا مقایسه ای بین این دو داشته باشیم. همچنین به منظور اضافه کردن چاشنی به این مقاله، یک مسابقه درگ بین این دو برگزار کردیم که فیلم آن را می توانید در زیر مشاهده کنید.
درگ بین شاهین و تارا
طراحی ظاهری
همانطور که در مقدمه گفتیم، شاهین سایپا به طور کلی پروژه بلندمدت‌تری نسبت به تارا محسوب می‌شود و از همین رو طراحی این خودرو نیز پختگی بیشتری نسبت به تارا دارد. چرا که تارا در عمل تنها یک فیس‌لیفت جزیی (شامل نمای جلو و عقب) بر روی پژو 301 محسوب می‌شود اما شاهین سایپا یک خودرو کاملاً مستقل است که علیرغم شباهت به یکی از خودروهای شاخه چینی بیوک، به طور کلی مشابهی در میان سایر خودروهای بازار ندارد. هرچند باید اذعان کرد که پلتفرم شاهین شباهت غیرقابل انکاری نیز با برلیانس سری H200 و ولکس C30 دارد که هر دو در واقع کپی‌های دیگری از پلتفرم قدیمی تویوتا یاریس محسوب می‌شوند و برادران دوقلوی ناتنی شاهین به شمار می‌آیند. از این رو فرم سقف و ستون هر سه این خودروها کاملاً به یکدیگر و البته یاریس شباهت دارند اما مهندسان سایپا تاکید دارند که ساختار شاسی شاهین از نظر ایمنی ارتقا یافته و فاصله محوری این خودرو نیز نسبت به یاریس افزایش یافته، از این رو شاید بتوان شاهین را یک خودرو جدید و مستقل نسبت به سایر نوادگان یاریس کهنسال قلمداد کرد.
مقایسه شاهین با تارادر نقطه مقابل اما تارا، از نوادگان پلتفرم PF1 پژو و خاندان 206 است که البته نسبت به سایر مدل‌های این پلتفرم از فاصله محوری بیشتری برخوردار است اما از حیث طراحی در نمای جانبی شباهت بسیار زیادی با پژو 301 دارد. با این حال به لطف پروژه بسیار فوری تعریف شده(!)، کاپوت، جلوپنجره، چراغ‌های جلو و عقب، درب صندوق و سپرها باز طراحی شده‌اند که متاسفانه باید ماحصل کار را تا حد زیادی عجله‌ای و بی‌سلیقه توصیف کرد. به شکلی که در نسخه دنده دستی (خودرو مورد آزمایش)، جلوپنجره بیش از حد ساده از کار درآمده، چراغ‌های جلو و عقب تناسبی با یکدیگر ندارند، طراحی چراغ‌های یکپارچه عقب به شکل عجیبی به دوج چارجر شباهت دارد (که البته وصل شدن چراغ‌های عقب، روند ترند طراحی‌های نوین است)، خطوط روی کاپوت و سپر جلو سردرگم هستند، رنگ روشن ستون میانی (عدم استفاده از برچسب‌های مشکی رنگ بر روی ستون B) توی ذوق می‌زند و ایرادات مونتاژی نیز شباهتی با یک خودرو مدرن ندارد.
در نقطه مقابل وضعیت شاهین به نسبت بهتر است و هرچند که طراحی انجام شده در سال 2021 چندان مد روز به نظر نمی‌رسد، اما شباهت بیشتری بین اجزای بدنه وجود دارد و تنها نقطه ضعف را باید در عدم هماهنگی چراغ‌های جلو و عقب و ایرادات مونتاژی متداول در خودروهای داخلی جستجو کرد اما در مجموع عنوان برنده در بخش طراحی خارجی به شاهین سایپا می‌رسد و حالت رویایی نیز چیزی نیست جز تلفیق نمای جلو و بغل شاهین، با خلاقیت نمای عقب تارا.
طراحی داخلی و آپشن های رفاهی
شاهین و تارا به هیچ عنوان خودروهای ارزان قیمتی نیستند و اتفاقاً پرچمدار و گل سرسبد شرکت‌های سازنده نیز محسوب می‌شوند اما با ورود به کابین شاهین، کمی ناامید خواهید شد. طراحی داخلی به شکل ساده (نسبت به طراحی پخته بیرونی) انجام شده و کیلومترها از معیارهای مدرن فاصله دارد. همچنین جنس متریال استفاده شده نیز به هیچ عنوان چنگی به دل نمی‌زند و فاصله کمی با خودروهایی مانند تیبا یا ساینا و حتی کوییک دارد.
کابین شاهین در یک کلام می‌توان گفت که سایپا در زمینه طراحی داخلی و انتخاب متریال شاهین هنوز راه بسیاری تا ایده‌آل و توقع جامعه دارد و تنها ویژگی مثبت کابین این خودرو، فضای مناسب سرنشینان عقب است که به شکل عجیبی جادار و راحت احساس می‌شود. البته از حیث وجود برخی از آپشن‌ها نظیر کیلس استارتر، روکش چرمی صندلی‌ها و سانروف نیز مزیت شاهین نسبت به تارا محسوس است، چرا که تارا از نظر کم‌آپشن بودن دست کمی از اجداد خود ندارد و در بهترین حالت، تنها با خودرویی نظیر رانا (به عنوان نسخه ایرانیزه پژو 206) قابل قیاس است.
کابین تارا البته باید منصفانه گفت که طراحی کابین و کیفیت متریال داشبورد تارا به لطف کپی‌برداری کامل از پژو 301، تاحدی از شاهین بهتر است و از این حیث نمره جذابیت به تارا تعلق می‌گیرد اما با توجه به عدم وجود بسیاری از آپشن‌ها و طراحی بسیار اقتصادی ادوات داخلی (شامل قرار گرفتن کلید شیشه‌های برقی در کنسول میانی)، برتری آپشنی از آن شاهین خواهد بود و در مجموع باید هر دو خودرو را در این بخش همچون مدرسه‌های امروزی "نیاز به تلاش بیشتر" بدانیم.
مشخصات فنی و ایمنی
همانطورکه حتماً می‌دانید، پروژه اولین تولید رهام (نام اولیه شاهین) براساس استفاده از موتور و گیربکس مشترک با برلیانس سری H300 تعریف شده بود که اتفاقاً مجموعه مناسب و هماهنگی نیز محسوب می‌شدند ولی در پی وضع تحریم‌ها و خروج برلیانس از بازار خودرو کشور، بزرگ‌ترین ضربه به قلب تپنده شاهین وارد شد و این مجموعه موتور و گیربکس مدرن، جای خود را به مهندسان مگاموتور در راستای تولید نسخه توربو موتور تیبا داد که حالا همین مورد به بزرگ‌ترین نقطه ضعف شاهین بدل شده است. در نقطه مقابل اما تارا به لطف استفاده از قطعات مشترک با پژو 206 (صرفاً با سرسیلندر متفاوت و به روز شده و گیربکس اصلاح شده) عملکرد مطمئن‌تری را از خود به نمایش می‌گذارد و بر روی کاغذ نیز با توجه به نتایج تست تصادف پژو 301 و وجود سامانه ESP، خودروی ایمن‌تری به نظر می‌رسد هرچند که باید تاکید کرد که هیچ یک از دو شرکت تاکنون نتایج رسمی و اصلی تست‌های تصادف را منتشر نکرده‌اند و از این رو قیاس ایمنی بین این دو خودرو به هیچ عنوان دقیق نیست اما آنچه واضح است اینکه در صورت حفظ کیفیت فولاد بکار رفته و عدم ارزان‌سازی، قطعات مهم ساختار شاسی، هر دو این خودروها یک سر و گردن نسبت به محصولات فعلی ایمن‌تر هستند و پیشرفتی در صنعت خودروسازی نیمه جان کشورمان محسوب می‌شوند.
| خودرو | شاهین سایپا | تارا ایران خودرو |
| موتور | 4 سیلندر 8 سوپاپ | 4 سیلندر 16 سوپاپ |
| کد پیشرانه | M15 | TU5P |
| حجم موتور | 1497 سی سی | 1598 سی سی |
| سوخت رسانی | توربوشارژ | تنفس طبیعی |
| حداکثر قدرت | 110 اسب بخار در دور 5000 | 113 اسب بخار در دور 5800 |
| حداکثر گشتاور | 178 نیوتن متر در دور 2500 | 144 نیوتن متر در دور 4000 |
| جعبه دنده | 5 سرعته دستی | 5 سرعته دستی |
اما در نهایت به دلیل هماهنگی بیشتر موتور و گیربکس وجود سامانه ESP و مشکلات کیفی و ساختاری موتور شاهین و ناسازگاری عمومی موتورهای توربو با بنزین ایران، باید تارا را برنده این بخش از رقابت قلمداد کرد، هرچند که در صورت استفاده از موتور برلیانس، این شانس برای شاهین وجود داشت که در این بخش نیز برنده میدان مقایسه باشد، اما در شرایط فعلی پیشرانه تارا به لطف وجود سامانه زمانبندی متغییر CVVT در مقایسه با موتور 8 سوپاپ شاهین، کاملاً مدرن‌تر محسوب می‌شود و با وجود کثرت قطعات یدکی مشترک با سری تولید انبوه TU5، برخلاف شاهین، نگرانی چندانی را از بابت تامین قطعات یدکی به مالکین تارا منتقل نمی‌کند.
تجربه رانندگی
متاسفانه به دلیل عدم بروزرسانی متدهای فروش در شرکت‌های داخلی، امکان تست پیش از خرید خودروهای برای هموطنان مهیا نیست و از این رو تعداد بسیار اندکی از افراد هستند که تاکنون موفق به راندن هر دو این خودروهای تازه در بازار ایران شده‌اند اما شاید تعجب کنید که بگوییم براساس تجربه نسبتاً کوتاه ما، هر دو خودرو از نقطه نظر مشخصات فنی و کیفیت سواری و رانندگی، عملکردی نزدیکی را ارائه می‌دهند.
مقایسه شاهین با تارا در واقع قدرت 114 اسب بخاری تارا هرچند بر روی کاعذ از قدرت 108 اسب بخاری شاهین بیشتر است اما شاهین به لطف وجود توربوشارژر در ارتفاع تهران، شتابگیری نزدیکی را ارائه می‌دهد و هر دو خودرو به زمانی در حدود 13.5 ثانیه برای رسیدن به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت نیاز دارند. شاید بزرگ‌ترین نقطه تفاوت بین دو خودرو، وجود لگ توربوشارژر در شاهین سایپا باشد که عملکرد اولیه نسبتاً کندی را در مقایسه با تارا رقم می‌زند. همچنین صدای وارده به کابین شاهین نیز در دور موتورهای بالا به شکل محسوسی بیشتر از تاراست و همین امر باعث بر هم خوردن آسایش سرنشینان می‌شود.
گیربکس هیچ یک از این 2 خودرو ایده‌آل نیست و در خصوص تارا مواردی از سختی تعویض دنده‌های 1 به 2 گزارش شده است. همچنین به نظر می‌رسد که موقعیت نصب سر دنده نیز درست نیست چرا که سردنده به شکل عجیبی کمی مایل (نسبت به خط عمود) به نظر می‌رسد. در مورد شاهین اما مشکلی از حیث تعویض دنده‌ها وجود ندارد و مساله اصلی را باید در ساختار قدیمی گیربکس خانواده برلیانس جستجو کرد که فاصله زیادی بین موقعیت فیزیکی دنده‌ها در آن وجود دارد و از نقطه نظر کیفی نیز گیربکس چندان خوش سابقه‌ای محسوب نمی‌شود.
تارا ایران خودرو و شاهین سایپا از نظر کیفیت سواری و فنربندی به راحتی نمره قبولی می‌گیرند و دست بر قضا عملکردی بسیار نزدیک نیز ارائه می‌دهند به شکلی که شاهین را می‌توان تلفیقی از سواری نرم و هندلینگ قابل دفاع توصیف کرد و تارا نیز هندلینگ خوب را در کنار سواری نسبتاً خوب ارائه می‌دهد. این درحالی است که هر دو خودرو از ساختار تعلیق یکپارچه در محور عقب استفاده میکنند و تفاوت چندانی از نظر ساختار سیستم فنربندی ندارند اما در مجموع می‌توان گفت که هندلینگ تارا (به خصوص به لطف وجود سامانه ESP) اندکی از شاهین بهتر است و در نقطه مقابل نیز شاهین اندکی سواری نرم‌تری از تارا ارئه می‌دهد.
در خصوص توان سیستم ترمزگیری نیز شرایط مشابهی وجود دارد و هر دو خودرو به لطف وجود ترمزهای چهارچرخ دیسک، عملکرد خوبی را ارائه می‌دهند و باید علیرغم ساختار اقتصادی از سایپا و ایران خودرو ممنون بود که در این مورد خساست به خرج نداده‌اند و ترمزهای دیسکی چرخ‌های عقب را حفظ کرده‌اند.
در نهایت به موضوع چالش برانگیز مصرف سوخت می‌رسیم که براساس آخرین آپدیت نرم‌افزاری سایپا بر روی شاهین، دست‌یابی به عددی در حدود 8 لیتر در 100 کیلومتر برای سیکل ترکیبی ممکن شده است و تارا نیز به لطف سامانه زمانبندی متغیر سوپاپ‌ها عملکردی اقتصادی‌تر را نسبت به TU5های معمولی ارائه می‌دهد و مصرفی در حدود 7 الی 8 لیتر را در شرایط رانندگی سیکل ترکیبی ارائه می‌دهد. از این رو هر دو خودرو همچنان با استانداردهای روز صنعت خودرو فاصله دارند اما نسبت به اسلاف خود، عملکردی نسبتاً مناسب را از این نظر ارائه می‌دهند، هرچند که شاهین بیش از تارا به بنزین با کیفیت و سوپر نیازمند است.
قیمت و شرایط بازار شاهین و تارا دنده ای
در زمان نگارش این مطلب (اوایل آبان 1400) قیمت تارا در کارخانه حدود 10 میلیون تومان از شاهین بیشتر است و با قیمتی در حدود 280 میلیون تومان در مقایسه با حدود 267 میلیون تومان (شاهین) در نسخه دنده‌ای ارائه می‌شود. قیمت در بازار آزاد هیچ یک از این دو خودرو چندان روشن نیست ولی براساس اعداد و ارقام غیررسمی می‌توان گفت که شاهین در محدوده قیمتی حدود 350 میلیون تومان، اندکی از تارا با قیمتی در حدود 370 میلیون تومان ارزان قیمت‌تر است که البته بخشی از این اختلاف قیمت نیز به جدیدتر بودن تارا و تعداد کمتر آن (نسبت به شاهین) مربوط می‌شود و در بلندمدت ممکن است که حتی اختلاف قیمتی بیش از این ارقام نیز کاهش یابد. جالب آنکه در همین محدوده قیمتی، خرید نسخه‌های دنده‌ای دنا توربو نیز ممکن است که به لطف وجود پیشرانه 147 اسب بخاری، به شکل محسوسی نسبت به شاهین و تارا سریع‌تر است و شاید تنها در زمینه ایمنی، رقابت را به رقبا واگذار کند. از این رو خریداران جوان و طالب هیجان تارا و شاهین، بد نیست نیم‌نگاهی نیز به دنا پلاس توربو سالخورده اما قدرتمند داشته باشند.
نتیجه نهایی مقایسه
بهترین انتخاب بین شاهین و تارا، هیچ کدام است! چرا که به راستی انتخاب یک خودرو دنده‌ای در این رنج قیمت با مشکلاتی که در بالا به آن اشاره کردیم، نمی‌تواند لبخند رضایت را به همراه داشته باشد. اما از آنجا که متاسفانه حتی در میان گزینه‌های دست دوم نیز انتخاب چندانی در این کلاس قیمتی در بازار وجود ندارد، چاره‌ای نداریم جز آنکه از میان معدود گزینه‌های موجود انتخاب خود را انجام دهیم و واقعیت این است که در شرایط فعلی و با توجه به مشخصات فنی دو خودرو، انتخاب تارا احتمالا می‌تواند کم‌دردسرتر از شاهین سایپا باشد. هرچند لازم به ذکر است که بسیاری از ایرادات شاهین سایپا نیز طی چندماه گذشته رفع شده‌اند و حتی کیفیت مونتاژ این خودرو نیز بهتر از تاراست، اما آنچه می‌تواند مشتریان را نگران کند، عملکرد نامناسب شاهین در مورد پیشرانه است و تا قبل از عرضه نسخه 16 سوپاپ از سوی سایپا، کارت برنده اصلی کماکان در دستان تارا است. از این رو احتمالاً تارا را می‌توان با اختلافی کم، برنده این مقایسه از حیث کم دردسر بودن قلمداد کرد. هرچند شاهین نیز هنوز قافیه را کاملاً به رقیب نباخته و با کمی دلسوزی و بهبود کیفیت، می‌تواند به عنوان یک سدان خانوادگی مدرن، با آپشنهای خود، سهمی از بازار را بدست آورد، البته به شرطی که سایپا در زمینه کیفیت و طراحی داشبورد و عیوب فنی تجدید نظر کند و رضایت خریداران خود را بیش از پیش تامین نماید.
تارا یا شاهین در خصوص تارا نیز تجدید نظر در طراحی برخی از قطعات (نظیر جلوپنجره)، اضافه کردن چند آپشن رفاهی و بهبود اساسی کیفیت مونتاژ ضروری به نظر می‌رسد، چرا که وضعیت فعلی تحویل خودروهای سری اول به مشتریان از نظر عدم تطابق قطعات مختلف و ضعف‌های مونتاژی و کیفی، کمی باعث شرمساری برای خودروساز بزرگی مانند ایران خودرو با نیم قرن سابقه فعالیت است.
در نهایت، اگر از این خودروها دلخوشی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم با صرف بودجه‌های کمتر به سراغ خانواده پژو 206 صندوقدار بروید و یا در بازار دست دوم نیز خودرویی نظیر رنو مگان، می‌تواند انتخابی قابل تامل از نظر عملکرد، کیفیت و ایمنی برای استفاده خانوادگی باشد.
