بسیاری از رانندگان تصور می‌کنند که وقتی ماشین آن‌ها در راه‌اندازی مشکل دارد، مشکل باتری وجود دارد. درحالی‌که این تنها احتمال نیست، شمع‌های قدیمی یا معیوب می‌توانند مقصر باشند. به‌هرحال، این شمع‌های کوچک کار بزرگی دارند. بهتر است بیاموزیم که چرا مهم است که این قسمت از اتومبیل خود را در وضعیت عالی نگه‌داریم و چه زمانی باید شمع‌ها را با مشاهده علائم بدکارکردن موتور تغییر دهیم.
شمع‌های ماشین یکی از وسایل مصرفی ماشین هستند و بهتر است هر چند هزار کیلومتر به توصیه شرکت سازنده خودرو تعویض شوند، این قطعات کوچک نقش فوق‌العاده مهمی در نحوه عملکرد ماشین شما بازی می‌کنند. درواقع، بدون کارکرد درست شمع‌ها، به‌احتمال‌زیاد ماشین شما اصلا قادر به کار نخواهد بود. درهرحال، در این مقاله قصد داریم به شما بگوییم چرا شمع های ماشین بسیار مهم هستند، ازجمله اینکه چه‌کار می‌کنند و چگونه می‌توان زمان تعویض آن‌ها را فهمید.
شمع ماشین چه‌کار می‌کند؟
موتور ماشین شما برای تبدیل منبع انرژی (بنزین) به حرکت واقعی طراحی شده است. اما چگونه این کار را انجام می‌دهد؟ پاسخ این است که این کار به‌عنوان احتراق داخلی شناخته می‌شود. برای تبدیل سوخت خودرو از منبع انرژی بالقوه به منبع انرژی جنبشی، موتور شما باید راهی برای آزادسازی آن پیدا کند و این کار را از طریق فرآیند احتراق انجام می‌دهد.
شمع خودروچرخه موتور چیزی است که باعث می‌شود این فرایند اتفاق بیفتد. در چرخه موتور، دریچه‌های سیلندر را با مخلوطی از هوا و سوخت پر می‌کنند که در صورت ترکیب بسیار منفجره می‌شوند. پیستون در موتور به سمت بالا حرکت می‌کند، این مخلوط را فشرده می‌کند تا در یک فضای بسیار کوچک قرار گیرد، و انرژی بالقوه بیشتری را ایجاد می‌کند. در اوج این فشرده‌سازی، موتور با یک جرقه کوچک این مخلوط را مشتعل می‌کند و انفجاری ایجاد می‌کند که پیستون را به سمت پایین می‌آورد، میل‌لنگ موتور را می‌چرخاند و قدرتی ایجاد می‌کند که باعث می‌شود خودرو شما به جلو حرکت کند.
شمع‌های ماشین همان جرقه‌ای هستند که مخلوط هوا و سوخت را شعله‌ور کرده و انفجار ایجاد می‌کند و باعث می‌شود موتور شما قدرت تولید کند. شمع‌های ماشین شما به همراه تجهیزات الکتریکی و زمان‌سنجی که آن‌ها را تغذیه می‌کند، بخشی از سیستم جرقه‌زنی خودرو هستند.
به‌طورکلی شمع‌های ماشین از مواد بسیار مقاوم ساخته‌شده‌اند و می‌توانند میلیون‌ها و میلیون‌ها انفجار را قبل از فرسوده‌شدن یا نیاز به تعویض تحمل کنند. اما باگذشت زمان، انفجارها و خوردگی منجر به جرقه‌های کوچک‌تر یا ضعیف‌تر می‌شود که باعث کاهش کارایی موتور شما می‌شود و می‌تواند منجر به مسائل دیگر ازجمله خرابی موتور یا عدم اشتعال شود.
اجزای شمع ماشین کدامند؟
شمع ماشین مجموعه‌ای شامل عایق و یک جفت الکترود است که در سیلندر موتور جرقه ایجاد می‌کند و جرقه بین این دو الکترود ایجاد می‌شود. این قوس، حامل جریان ولتاژ بالای کوئل است. الکترود اتصال زمین به پوسته فلزی متصل است و به سمت داخل خم شده تا فاصله مناسبی بین دو الکترود ایجاد شود. دهانه شمع(فاصله الکترودها از یکدیگر) از 9/0 میلی‌متر در مورد سیستم‌های جرقه‌زنی پلاتین دار تا 3/2 میلی‌متر در بعضی از سیستم‌های جرقه‌زنی الکترونیکی متغیر است. جرقه از الکترود میانی به سمت الکترود متصل به زمین می‌جهد. و هر چه فاصله دو الکترود بیشتر باشد، ولتاژ بیشتری لازم است تا جرقه بتواند این فاصله را جهش کند. در شکل زیر اجزاء مختلف شمع را می‌بینید:
شمع خودرو علائم خرابی شمع ماشین
7 علامتی که باعث می‌شود نیاز به تعویض شمع ماشین داشته باشد شامل موارد زیر است:
همان‌طور که گفتیم، شمع مسئول ایجاد الکتریسیته‌ای است که مخلوط هوا و سوخت را در موتور احتراق ایجاد می‌کند و باعث روشن شدن خودرو شما می‌شود. تعمیر و نگهداری مناسب و به‌موقع نه‌تنها طول عمر خودرو را افزایش می‌دهد، بلکه تجربه رانندگی بهتری را نیز ایجاد می‌کند.
اگر فراموش کرده‌اید که خودرو خود را به‌طور منظم به مکانیک خودرو نشان دهید. در اینجا هفت علامت وجود دارد که به شما اطلاع می‌دهد زمان تعویض شمع ماشین فرا رسیده است.
1-استارت زدن ماشین سخت است
اغلب باتری به‌عنوان مقصر عدم روشن شدن خودرو شناخته می‌شود. اما به همین سادگی شمع ماشین می‌تواند علت باشد و فقط جرقه کافی برای چرخاندن موتور وجود ندارد. موتور خودروی شما باید بیشتر کار کند تا جرقه‌های فرسوده یا مسدود شده را جبران کند. اگر شرایط آب و هوایی بد باشد این امر در راه‌اندازی وسیله نقلیه مؤثر است و گاهی آن را بسیار دشوار می‌کند.
2-تک کارکردن‌های موتور
ممکن است دلایل دیگری برای تک کارکردن های موتور وجود داشته باشد، مانند اجزای دیگر سیستم جرقه‌زنی یا سوخت با کیفیت پایین. بااین‌حال، تک کارکردن موتور اغلب ناشی از حداقل یک شمع فرسوده است. متوجه می‌شوید که سرعت موتور کم می‌شود و سپس دوباره بالا می‌آید. همچنین ممکن است صدای موتور را از دست بدهید و در زمان دیگر دوباره صدای موتور را به دست آورید. هنگامی‌که خودرو دچار اشکال می‌شود، سوخت خام را به اگزوز می‌فرستد که درنهایت به مبدل کاتالیزوری آسیب می‌رساند.
3-موتور دچار خام‌سوزی شده است
شمع‌های فرسوده کار اضافی را برای موتور شما ایجاد می‌کنند. در اصل، آن‌ها قادر به احتراق مؤثر سوخت در محفظه احتراق نیستند. درصورتی‌که میزان مصرف سوخت شما بالاتر رفته است این می‌تواند به دلیل نادرست کارکردن شمع‌ها باشد.
4-بد کارکردن در دور آرام موتور
اگر متوجه شدید که صدای ضربه زدن یا تکان خوردن از موتور شما می‌آید، قطعا زمان بررسی شمع‌ها فرا رسیده است.
5-اتومبیل شما برای شتاب گرفتن تلاش می‌کند
شمع فرسوده، دیگر در ایجاد جرقه لازم برای احتراق مخلوط سوخت و هوا در محفظه احتراق مؤثر نیست. یکی از بارزترین نقاطی که می‌توانید این کمبود انرژی را در آن مشاهده کنید زمانی است که خودرو برای شتاب مناسب تلاش می‌کند.
6-موتور واقعا دارای سروصدای زیادی است
موتور ماشین شما دارای چهار، شش و یا هشت سیلندر هم باشد، متوجه می‌شوید که حداقل یکی از شمع‌ها در اثر صدا دچار مشکل شده است. کاهش کارایی یک سیلندر روی بقیه اثر می‌گذارد و می‌تواند صداهای عجیبی مانند تکان دادن ایجاد کند.
7-چراغ «موتور چک» شما روشن است
حتی اگر فراموش کرده‌اید طبق برنامه‌ریزی، وسیله نقلیه خود را برای تعمیر و نگهداری به تعمیرگاه ببرید، سیستم آن به‌گونه‌ای تنظیم شده است تا شما را از مشکلات احتمالی آگاه کند. به چراغ چک موتور توجه کنید. این یک هشدار پیشگیرانه است که به شما می‌گوید زمان اقدام است.
به‌طورکلی، بهتر است شمع‌ها را به‌عنوان بخشی از نگهداری پیشگیرانه بر اساس مشخصات سازنده جایگزین کنید. این می‌تواند شما را از تعمیرات پرهزینه نجات دهد، زیرا رانندگی با شمع‌های خراب می‌تواند فشار بی‌مورد را بر مبدل کاتالیزوری خودرو شما (پاک‌کننده اگزوز موتور) وارد کند.
تشخیص خرابی شمع ماشین از روی ظاهر شمع
در شکل زیر برخی از وضعیت‌های ظاهری سر شمع که نشان از بد کار کردن آن‌ها دارد توضیح داده شده است.
شمع خودرو • حالت عادی: رسوب‌هایی به رنگ برنزی روشن یا خاکستری، در این حالت می‌توان دهانه شمع را فیلرگیری و شمع را دوباره نصب کرد.
• دوده بسته: رسوب نرم و دوده‌مانند کربن با ظاهر خشک و سیاه.
• روغن‌زده: پوشش روغنی خیس درنتیجه ورود روغن اضافی به محفظه احتراق،که در این حالت شمع اتصال کوتاه می‌کند.
• رسوب گرفته: تجمع رسوب‌هایی که عمدتا درنتیجه سوختن روغن و افزودنی‌های سوخت در حین احتراق عادی تولید می‌شوند.
• داغ زدگی: ایجاد حفره در نوک چینی شمع و سفید یا خاکستری شدن نوک چینی. سایش سریع الکترودها
• آسیب مکانیکی به الکترود: در این حالت وارسی کنید که هیچ جسم خارجی در هیچ‌یک از سیلندرها باقی نمانده باشد.
روش آزمایش شمع ماشین
برای اطمینان از صحت و سلامت شمع و عملکرد آن باید آن را آزمایش نمود . به همین منظور با کشیدن تک تک وایرها در زمان روشن بودن موتور آن‌ها را آزمایش می‌کنیم، اگر با درآوردن وایرها از روی شمع مربوطه، تغییری در کارکرد موتور حاصل نشد، دلیل عمل نکردن شمع و یا قسمت‌های دیگر است. وایر را درزمان روشن بودن موتور به بدنه نزدیک می‌کنیم تا از سلامت جرقه وایر مطمئن شویم، سپس شمع مشکوک را باز کرده و وایر را روی آن می‌گذاریم و روی بدنه موتور شمع تکیه می‌دهیم و سپس موتور را روشن می‌کنیم و به دهانه الکترود هوایی شمع نگاه می‌کنیم، چنانچه جرقه مستقیم از الکترود میانی به سمت الکترود بدنه و به‌صورت آبی‌رنگ و قوی پرش نماید، شمع سالم است ولی اگر به‌صورت چپ و راست و نامنظم و زرد و ضعیف شود شمع نیم‌سوز یا معیوب است و باید تعویض شود، همچنین با استفاده از دستگاه شمع پاک‌کن که با فشار هوا عمل می‌کند، می‌توان صحت عمل جرقه را به‌وضوح دید و از سلامت شمع اطلاع حاصل کرد.
نحوه انتخاب شمع جدید
هنگام انتخاب شمع جدید برای ماشین ، مطمئن شوید که شمع‌هایی را انتخاب کرده‌اید که مناسب وسیله نقلیه شما هستند. اکثر فروشگاه‌های قطعات خودرو می‌توانند به شما در انجام این کار کمک کنند، و شما می‌توانید مدل‌های مختلف زیادی را انتخاب کنید. آن‌هایی که از فلزات گران‌بها مانند پلاتین یا ایریدیوم استفاده می‌کنند، به‌طورکلی نسبت به فلزاتی که از فلزات معمولی مانند مس استفاده می‌کنند هزینه بیشتری دارند، اما به‌طورکلی در برابر سایش، بسیار بهتر مقاومت می‌کنند.
