به منظور آنکه برق ولتاژ بالای کویل یا دلکو به شمع انتقال یابد، از کابل‌های مخصوصی به نام وایر شمع استفاده می‌شود. وایرها باید برق کویل را با کمترین تلفات به شمع‌ها منتقل کنند تا کیفیت جرقه داخل سیلندر در حد استاندارد و مطلوب باقی بماند و قدرت موتور حفظ شود. خرابی وایر شمع خودرو می‌تواند باعث کاهش کارایی موتور و در نتیجه افت شتاب و عملکرد خودرو شود. در این مطلب ساده‌ترین روش تست وایر خودروها را آموزش می‌دهیم تا بتوانید خودتان این قطعه را عیب‌یابی کنید.
وایر چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟
پیش از پرداختن به نحوه تست خرابی وایر بهتر است در مورد ماهیت این قطعه و وظایف آن کمی توضیح دهیم. سیستم برق خودروهای امروزی به گونه‌ای طراحی شده که برق دریافتی از دینام یا باتری توسط کوئل تقویت می‌شود. برق ایجاد شده در کویل ولتاژ بسیار بالایی دارد تا بتواند بین الکترودهای سر شمع قوس الکتریکی ایجاد کند. اما به منظور آنکه برق تولیدی در کویل به شمع منتقل شود، باید از یک واسطه استفاده کرد؛ این واسطه همان وایر است که از یک طرف به کوئل وصل می‌شود و از سر دیگر به شمع اتصال پیدا می‌کنند.
برق ولتاژ بالای ایجاد شده در کویل از طریق سیم رسانای داخل وایر به سر شمع انتقال پیدا می‌کند و در نتیجه هنگام استارت زدن یا روشن بودن خودرو، شمع‌ها قادر به ایجاد جرقه لازم برای انفجار مخلوط سوخت و هوا داخل سیلندر خواهند بود.
لازم به ذکر است که به منظور کارایی بهتر موتور، امروزه وایرهای کابلی تا حد زیادی منسوخ شده است. به عنوان مثال در خودروهایی همچون رنو ال ۹۰ یا سمند ef7از کویل‌های جداگانه به همراه وایرهای غیر کابلی مخصوص استفاده می‌شود که شباهتی به وایرهای سنتی ندارند. با این حال هنوز هم بسیاری از خودروهای داخلی نظیر خانواده محصولات ساینا و کوییک یا پژو ۴۰۵ و پارس دارای وایر شمع‌های کابلی کلاسیک هستند که شما می‌توانید آنها را به صورت کابل‌های چهارتایی در ناحیه بالای سرسیلندر این خودروها مشاهده کنید.
روش تست وایر شمعروش تست وایر شمع
وایر شمع سالم جرقه‌های باکیفیت در موتور ایجاد می‌کند و راندمان پیشرانه را افزایش می‌دهد. اما وایر شمع‌های فرسوده و خراب به‌تدریج باعث کاهش راندمان و کارایی موتور خودرو خواهند شد. بدین منظور باید نحوه تست وایر ماشین را بدانید تا با انجام آن نسبت به خرابی وایرها مطمئن شده و برای تعویض آنها اقدام کنید.
•روش تست وایر خودرو با توجه به عملکرد موتور
ساده‌ترین روش تست وایر خودرو این است که در زمان روشن بودن موتور ، به صورت تک‌به‌تک و جداگانه وایرها را از خانه شمع مربوطه جدا کنید. البته باید این نکته را هم توجه کنید که برای انجام این تست لازم است از سلامت کامل شمع‌ها مطمئن باشید، سپس اقدام به انجام این روش تست کنید.
در صورت سلامت کامل شمع‌ها، اگر بعد از جدا کردن وایر از شمع، کارکرد موتور با مشکل مواجه شد و شما احساس کردید که موتور خودروتان بعد از جدا کردن وایر به طور واضح بد کار می‌کند و صدای آن با نوسان همراه است، می‌توان مطمئن بود که آن وایر سالم است. اما اگر بعد از جدا کردن وایر از سر شمع هیچ اتفاق خاصی در عملکرد موتور نیفتاد، یعنی که بود و نبود آن وایر برای موتور خودرو در آن لحظه تست فرقی نمی‌کند. این بدان معناست که وایر از قبل خراب شده و حالا موتور به خرابی وایر عادت کرده است. بنابراین اگر تغییری در عملکرد موتور مشاهده نکردید، مطمئن باشید که وایر خراب است. لازم به تاکید است که برای بیرون کشیدن وایر از جای خود به هیچ عنوان قسمت کابلی وایر را نکشید، به جای آن از سر وایر استفاده کنید. با گرفتن انتهای وایرها و کمی بازی دادن آنها در جای خود، می‌توان وایر را شل کرد و آن را به راحتی بدون صدمه دیدن بیرون کشید.
نحوه تست وایر خودرو به صورت چشمی •نحوه تست وایر خودرو به صورت چشمی
برای تست وایر شمع به این روش ابتدا وایرها را از نظر فرسودگی و خرابی‌های ظاهری به صورت چشمی مورد بررسی قرار دهید. اگر ظاهر وایرها و پوشش آنها سالم نبود، بهتر است که وایرها را به طور کامل تعویض کنید. در غیر این صورت یعنی اگر هیچ‌گونه ایراد ظاهری در وایرها مشاهده نکردید، باید خودرو را در یک فضای کاملاً تاریک قرار دهید. در شب این کار را انجام بدهید تا نتیجه بهتری بگیرید. سپس کلیه چراغ‌های خودرو و چراغ‌های محیط را نیز خاموش کنید.
در این زمان ماشین را استارت بزنید و خودرو را روشن کنید. سپس به سراغ موتور بروید و کاپوت را بالا بزنید. برای نتیجه بهتر، بعضی تعمیرکاران پیش از شروع تست و روشن کردن ماشین، روی وایر شمع‌ها و فضای اطراف آنها را با اسپری آبپاش کمی خیس می‌کنند. به هر حال بعد از این کار موتور را روشن کنید و به دقت فضای اطراف وایرها را بپایید.
اگر جرقه‌های ریز و قوس‌های الکتریکی کوچک در اطراف وایرها مشاهده کردید، مطمئن باشید که وایر مربوطه خراب است و باید تعویض شود.
ضمناً اگر وایر برق دزدی داشته باشد و قوس‌های الکتریکی با دیواره موتور ایجاد کند، صداهای ریزی شبیه به تیک تیک به گوش خواهد رسید البته این تیک تیک نباید با صدای تایپیت‌ها اشتباه گرفته شود. به هر حال اگر با صدای جرقه‌های ریز شبیه به تیک تیک در موتور مواجه بودید، می‌توانید حدس بزنید که وایر شمع‌ها خراب شده و باید تعویض شود.
•روش تست وایر شمع به وسیله اهمتر
به کمک یک اهم متر به سادگی می‌توان از سالم بودن وایر شمع یا خرابی آن اطمینان پیدا کرد. برای این منظور باید دو سر پروب اهم متر را به دو سر وایر متصل کرد. سپس بعد از انجام تنظیمات مولتی متر، میزان مقاومت الکتریکی دو سر وایر را اندازه گرفت. به طور معمول مقاومت الکتریکی هر متر وایر سالم باید چیزی بین ۱۶ تا ۱۸ کیلو اهم باشد.
البته این رقم برای یک متر وایر است اما از آنجا که حداکثر طول وایرهای خودرو از ۲۵ یا ۳۰ سانت بالاتر نمی‌رود، بنابراین مقاومت الکتریکی این وایرها نیز نباید بیشتر از ۵ یا ۶ کیلو اهم باشد. اگر مقاومت وایر از این رقم بیشتر باشد، جریان برق به طور کامل منتقل نمی‌شود و تلفات زیادی خواهد داشت. مقاومت کمتر نیز عملکرد سیستم برق و جرقه زنی ماشین را مختل می‌کند.
نشانه‌های خرابی وایر خودرو
اگر وایر خودروی شما خراب باشد، نشانه‌های آن در عملکرد موتور پیدا خواهد شد. بعضی از مهم‌ترین علائم خرابی وایر به شرح زیر است. باید توجه داشته باشید که خرابی وایر می‌تواند نشانه‌های مشابه با خرابی خود شمع‌ها ایجاد کنند. بنابراین ابتدا باید از سلامت شمع‌ها مطمئن شد و سپس به سراغ وایرها رفت.
1.دل زدن موتور در دنده یک و دو
اگر متوجه شده‌اید که موتور ماشین شما بد کار می‌کند به نحوی که در دنده‌های یک و دو حالتی شبیه به دل زدن به وجود می‌آید و خودرو به سختی حرکت می‌کند، این مورد می‌تواند یکی از نشانه‌های خرابی وایر باشد.
2.ریپ و لرزش و صدای زمخت موتور
ریپ زدن موتور، به لرزش افتادن آن و یا شنیده شدن صدای غیر عادی نیز می‌تواند از نشانه‌های خرابی یا فرسودگی وایرها باشد. البته این مورد دلایل مختلف دیگری هم می‌تواند داشته باشد و هر ریپ زدن یا لرزش و صدای زمخت موتور را نمی‌توان به خراب بودن وایرها نسبت داد.
3.نوسان دور موتور
یکی دیگر از نشانه‌های خرابی وایر خودرو، نوسان کردن نشانگر دور موتور است. یعنی مثلا در حالت عادی اگر نشانگر دور موتور روی ۸۵۰ یا ۱۰۰۰ باید ثابت بماند، زمانی که برق وایرها نوسان داشته باشد، این دور موتور نیز نوسان پیدا می‌کند و به عنوان مثال در بازه ۸۰۰ تا ۱۳۰۰ آر پی ام بالا و پایین می‌شود.
4.افت توان موتور
اگر وایر خودروی شما به همراه شمع‌های آن سالم باشند و مشکل دیگری در موتور وجود نداشته باشد، معمولاً کارایی و بازدهی مناسبی از موتور خود دریافت خواهید کرد. اما وایرهای خراب می‌تواند باعث افت کارایی قدرت و توان موتور شود. در نتیجه شما هنگام شتاب‌گیری متوجه خواهید شد که ماشین قدرت همیشگی را ندارد و کشش مطلوب به ویژه در سربالایی‌ها یا هنگامی که خودرو با ظرفیت پر در حال حرکت است، ارائه نمی‌دهد
سخن پایانی
وایرها یکی از ساده‌ترین اما مهم‌ترین قطعات برقی خودروها به حساب می‌آیند که معمولاً چندان مورد توجه مالکان قرار نمی‌گیرند، مگر اینکه به طور کامل خراب شوند. برای جلوگیری از خراب شدن وایرها ابتدا باید حتماً از وایرهای اورجینال و مرغوب استفاده کنید؛ بدین منظور می‌توانید وایرهای مرغوب را از نمایندگی‌های شرکت خودروساز و یا لوازم یدکی‌های کاملاً معتبر تهیه کنید.
همچنین بهتر است که پیش از خرید وایر شمع با تعمیرکاران خبره نیز در این زمینه مشورت کنید و اجناس معتبر بازار را بشناسید. سعی کنید هر ماه وایرها را به صورت چشمی بررسی کنید؛ اگر هرگونه پارگی یا فرسودگی در پوشش وایر مشاهده کردید، باید حتماً آن را تعویض کنید. ضمناً بهتر است که وایرها به صورت کامل تعویض شوند و نه اینکه صرفاً یک عدد وایر عوض شود. هنگامی که صدایی شبیه به تیک تیک ریز در موتور شنیده می‌شود، بهتر است آن را در یک مکان تاریک قرار دهید و وجود هرگونه جرقه و برق دزدی در اطراف وایرها را بررسی کرده و اگر با این صحنه مواجه شدید، حتماً وایرها را تعویض کنید. برای دریافت حداکثر کارایی بهتر است وایرها را همراه با شمع‌ها عوض کنید تا شتاب و کشش خودرو بسیار بهتر از قبل شود.
شاید مطالب زیر هم برای شما مفید باشد:
مشخصات ماشین ساینا
عوارض عوض نکردن شمع خودرو
قیمت گذاری خودرو
بهترین ماشین بعد از پراید
نویسنده حسین باباپور
