موتورهای احتراقی در معرض انواع آلودگی‌ها قرار دارند و بعد از گذشت مدت نسبتا طولانی شروع به جرم گرفتن خواهند کرد. این مشکل کم و بیش برای اکثر موتور خودروها ایجاد خواهد شد اما راهکارهایی وجود دارد که می‌توان به کمک آنها از جرم گرفتن موتور تا حد زیادی جلوگیری کرد. در این مطلب ضمن اشاره به علت جرم گرفتن موتور خودرو ، راههای پیشگیری از این مشکل را هم بیان خواهیم کرد.
منظور از جرم گرفتن موتور خودرو چیست؟
بهتر است قبل از پرداختن به علت جرم گرفتن موتور خودرو، درباره ماهیت این مشکل کمی صحبت کرده و منظور از آن را به طور دقیق‌تر بیان کنیم. موتور خودروهای احتراقی در معرض انواع آلودگی‌ها قرار دارد که در دمای زیاد وارد بدنه موتور می‌شوند و احتمال رسوب گذاری آنها بسیار بالاست. این آلودگی‌ها ممکن است از طریق روغن، هوا و مایع خنک کننده رادیاتور درون موتور راه یابند و در اثر گذشت زمان به تدریج روی دیواره‌های داخلی موتور رسوب کنند.
در نتیجه بعد از گذشت مدت زمان نسبتا زیاد متوجه می‌شویم که داخل مجاری روغن و بخشهایی نظیر ناحیه بالای سرسیلندر، مجاری روغن و همچنین قسمت‌های داخلی سیلندر و فضای اطراف شاتون‌ها و ...، جرم و توده‌های سیاه رنگ ایجاد شده است. این توده‌ها اکثرا از جنس هیدروکربن هستند و با رنگ مشکی درون موتور کاملا قابل تشخیص خواهند بود .
همچنین کانال‌های آب موتور نیز ممکن است دچار رسوب گذاری شوند و شما در آنجا نیز جرم‌های سفید یا قهوه‌ای رنگ را مشاهده خواهید کرد. این جرم‌ها ناشی از ترکیب آب رادیاتور با فلز داخل موتور بوده و از جنس زنگ آهن یا دیگر رسوبات موجود در آب هستند.
دلایل جرم گرفتن موتور خودرو کدامند؟
جرم گرفتن موتور خودرو دلایل متعددی دارد که عمده آنها به نحوه استفاده از موتور و همچنین شرایط نگهداری آن مربوط می‌شود. در ادامه چند علت اصلی جرم گرفتن موتور را به اطلاع می‌رسانیم.
1.تعویض دیر هنگام روغن موتور
روغن موتور علاوه بر آنکه وظیفه روانکاری قطعات متحرک پیشرانه را بر عهده دارد، خاصیت تمیزکاری نیز داشته و آلودگی‌های داخل موتور را به خود جذب می‌کند. به همین دلیل نیز بعد از مدتی کثیف شده و باید حتما تعویض شود. اگر مدت زمان تعویض روغن موتور طولانی شود، رسوبات و آلودگی‌های داخل روغن به تدریج روی دیواره داخلی موتور می‌نشینند و رسوب گذاری می‌کنند. این رسوبات نیز به تدریج ضخیم‌تر شده و تبدیل به جرم‌های مزاحم درون موتور خواهند شد. این جرم‌ها ممکن است مجاری ورود روغن را تنگ و یا مسدود کنند که می‌تواند آسیب‌های جدی نظیر یاتاقان زدن یا خرابی رینگ و پیستون را به دنبال داشته باشد. پس تعویض دیرهنگام روغن یکی از دلایل اصلی جرم گرفتن موتور خودرو به حساب می‌آید.
استفاده نکردن از ضد یخ استاندارد2.استفاده نکردن از ضد یخ استاندارد
بعضی از مالکان خودروها فکر می‌کنند که ضد یخ فقط برای فصل سرد سال است و دیگر لزومی نیست که در فصل‌های گرم نظیر بهار و تابستان از این مایع در داخل موتور استفاده شود. بنابراین حداقل طی این مدت از آب معمولی به عنوان مایع خنک کننده استفاده می‌کنند. استفاده از آب معمولی باعث می‌شود تا اجزای داخلی پیشرانه کم کم شروع به زنگ زدن و پوسیده شدن کنند. این ذرات داخل آب موتور شناور می‌شوند و روی قسمت‌های داخلی کانال‌های مایع خنک کننده رسوب گذاری می کنند.
بنابراین بعد از مدتی مشاهده می‌کنید که قسمت‌های داخلی موتور شروع به جرم گرفتن کرده و رسوبات سفید یا قهوه‌ای رنگ درون مجاری آب موتور به وجود می‌آید. بنابراین استفاده نکردن از ضد یخ مناسب و کافی درون رادیاتور می‌تواند یکی دیگر از دلایل اصلی جرم گرفتن موتور خودرو در محلهای عبور مایع خنک کننده باشد. مسدود شدن شبکه‌های رادیاتور و در نتیجه گرم شدن موتور از نتایج نامناسب این پدیده بوده و احتمال دارد موجب سوختن واشر سرسیلندر و یا معایب پردردسر دیگر ناشی از داغ شدن بیش از حد موتور خودرو شود.
روغن سوزی 3.روغن سوزی
روغن سوزی یکی از دیگر مواردی است که می‌توان آن را علت جرم گرفتن موتور خودرو دانست. زمانی که ماشین به روغن سوزی افتاده باشد، روغن در موتور شروع به سوختن می‌کند و ترکیبات حاصل از این واکنش روی دیواره‌های داخلی موتور رسوب می‌کنند.
اگر موتور برای مدت زمان زیادی درگیر این مشکل باشد، آن وقت رسوبات سیاه رنگ همراه با بوی تند در موتور ایجاد می‌شوند. این رسوبات به قدری ضخیم می‌شوند که برای از بین بردن آنها باید حتماً موتور باز شده و سپس با مایعات موتورشوی به طور دقیق همراه با بخار آب شستشو داده شود تا این رسوبات از بین برود.
بنابراین روغن سوزی هم از دیگر دلایلی است که اگر در اسرع وقت برطرف نشود، موجب جرم گرفتن درون موتور خواهد شد. این رسوبات معمولا در قسمت اطراف میل سوپاپ و یا فضای اطراف شاتون‌ها در بخش بلوک سیلندر به طور محسوس و زیاد قابل رویت هستند.
وجود ذرات گرد و خاک در هوای ورودی به موتور 4.وجود ذرات گرد و خاک در هوای ورودی به موتور
اگر گرد و خاک‌هایی که از طریق هواکش وارد موتور می‌شوند، توسط فیلتر به طور کامل جذب نشوند، آن وقت احتمال رسوب این ذرات در ترکیب با مواد هیدروکربنی ناشی از سوختن بنزین یا روغن افزایش پیدا می‌کند. این ذرات می‌تواند وارد روغن شوند، آن را کثیف کنند و اگر روغن دیر تعویض شود، باعث به وجود آمدن جرم در موتور شوند. بنابراین خرابی فیلتر هوا و یا کیفیت پایین آن می‌تواند باعث نفوذ گرد و خاک به موتور ورسوبگذاری آنها شود.
5.آلودگی بنزین
اگر بنزین مورد استفاده در موتور کثیف باشد و ذرات موجود در آن به خوبی توسط فیلتر بنزین تصفیه نشوند. بعد از سوختن آن درون موتور احتمالا رسوبات مختلفی در محفظه احتراق و مجاری خروج دود از سرسیلندر به وجود خواهد آمد.
بنابراین آلودگی بنزین و کثیف بودن آن نیز می‌تواند جزو دلایل جرم گرفتن موتور خودرو محسوب شود. اگر به مدت طولانی از بنزین آلوده و کثیف استفاده کنید، ذرات ناخالصی آن درون محفظه احتراق رسوب می‌کنند و ضمن کاهش شتاب موتور، عملکرد کلی پیشرانه را نیز تحت تاثیر منفی قرار می‌دهند. همچنین اگر فیلتر بنزین هم کثیف شده و وظیفه خود را به درستی انجام ندهد، باز هم ممکن است چنین مشکلی پیش بیاید.
راههای پیشگیری از جرم گرفتن موتور خودرو
برای جلوگیری از رسوب جرم و آلودگی‌های مختلف درون موتور باید در سرویس و نگهداری پیشرانه دقت زیادی به خرج داد. در این راستا توصیه می‌کنیم موارد زیر را حتما رعایت کنید تا موتوری تمیز و بدون جرم داشته باشید
تعویض به موقع روغن 1.تعویض به موقع روغن
همانطور که اشاره کردیم آلودگی روغن موتور یکی از مهمترین دلایل جرم گرفتن موتور به حساب می‌آید. اگر روغن کثیف برای مدت زیادی درون موتور وجود داشته باشد، رسوب گذاری و جرم گرفتن به شدت افزایش پیدا می‌کند. ضمن آنکه روغن خاصیت تمیزکاری خود را نیز از دست می‌دهد و احتمال بسته شدن مجاری روغن و بروز خرابی‌های پرهزینه‌ای مثل یاتاقان زدن بسیار بیشتر خواهد شد. بدین منظور توصیه می‌کنیم که روغن موتور خودرو نهایتاً هر ۵۰۰۰ کیلومتر یا چهار ماه تعویض شود.
بدین ترتیب همیشه روغن تمیز و با کمترین آلودگی درون موتور وجود دارد و اگر آلودگی‌های دیگری وارد موتور شوند، این ذرات جذب روغن شده و در هر سرویس تخلیه می‌شوند .بدین ترتیب موتور تا حد زیادی تمیز می‌ماند و به این زودی‌ها جرم نمی‌گیرد. ضمناً باید تاکید کنیم که در هر مرحله سرویس روغن، فیلتر روغن نیز باید حتماً تعویض شود چرا که فیلتر کثیف می‌تواند مجدداً آلودگی‌ها را وارد روغن تمیز کند و کیفیت آن را کاهش دهد. همچنین باید در هر مرتبه سرویس فیلتر هوا را نیز با نمونه نو و تمیز تعویض کرد. وجود هوای آلوده در موتور می‌تواند باعث جرم گرفتن پیشرانه شود.
2.استفاده مداوم از ضد یخ مناسب
وجود آب درون موتور باعث خوردگی اجزای فلزی پیشرانه شده و رسوب گذاری یا زنگ زدن موتور را به دنبال دارند .برای جلوگیری از این مشکل باید حتماً در تمام طول سال ضد یخ به میزان مناسب و با کیفیت بالا در رادیاتور و دیگر مجاری آب موتور وجود داشته باشد. ضد یخ مانع رسوب گذاری این قسمت‌های موتور و رادیاتور شده و نیز از زنگ زدگی یا خوردگی اجزای داخلی موتور و رادیاتور تا حد زیادی جلوگیری می‌کند. بدین ترتیب قسمت‌های از موتور که با آب سر و کار دارند، به این زودی‌ها دچار خوردگی یا زنگ زدگی نخواهند شد و برای مدت زیادی تمیز خواهند ماند.
استفاده از بنزین تمیز و با کیفیت 3.استفاده از بنزین تمیز و با کیفیت
بنزین آلوده و کثیف می‌تواند باعث ایجاد رسوب و جرم در موتور شود. بنابراین سعی کنید که همیشه از بنزین با کیفیت و تمیز استفاده کنید تا موتور به این زودی‌ها خراب نشود و جرم نگیرد. همچنین بهتر است از جایگاه‌های قدیمی که دارای مخزن‌های فلزی قدیمی هستند بنزین نزنید چرا که مخازن آنها طی سال‌ها پوسیده شده و آلودگی بیشتری در بنزین آنها نسبت به جایگاه‌های جدید وجود خواهد داشت. ضمنا سعی کنید فیلتر بنزین را طی هر ۱۵ تا ۲۰ هزار کیلومتر تعویض کنید؛ چرا که فیلتر بنزین اگر کثیف شود دیگر نمی‌تواند آلودگی‌ها را به خوبی درون خود نگه دارد و احتمال کثیف شدن بنزین بالا می‌رود.
کلام پایانی
اگر مطالب بالا را به دقت مطالعه کرده باشید، متوجه شده‌اید که اصلی ترین علت جرم گرفتن موتور خودرو عدم دقت در سرویس و نگهداری است. پس اگر میخواهید موتوری تمیز و با کمترین جرم داشته باشید، روغن موتور را نهایتا هر ۵ هزار کیلومتر عوض کنید و تعویض فیلترهای موتور نظیر فیلتر روغن و هوا را حتما به موقع انجام دهید. فیلتر بنزین را نیز باید هر ۲۰ هزار کیلومتر تعویض کنید و از ضدیخ در رادیاتور استفاده کنید تا در نهایت موتوری تمیز و با کمترین جرم داشته باشید و از بسیاری مشکلات فنی خودرو پیشگیری کرده باشید.
شاید مطالب زیر هم برای شما مفید باشد:
قیمت رانا پلاس
لیست لوازم مصرفی خودرو
نویسنده حسین باباپور
